10 qytete qe i zhduku natyra

[Juѕт٠]

Qytetet e humbura jane reale, te begata dhe zona te mire-populluara qe jane prekur nga renia perfundimtare dhe vendndodhja e te cilave me vone humbi. Shume qytete jane gjetur dhe jane studiuar gjeresisht nga shkencetaret. Ketu keni listen e dhjete prej qyteteve me te mahnitshme te humbura ne bote. Machu Picchu eshte me siguri simboli me i njohur i Perandorise Inka.

Ky vend eshte cilesuar pasuri boterore ne vitin 1983, kur u pershkrua si “nje kryeveper absolute e arkitektures dhe nje deshmi e veeante e qyteterimit Inca. Ndertuar rreth 1450-es, qyteti u braktis 100 vite me vone, kur perandoria u shemb nen pushtimin spanjoll. Periudha angkoriane percaktohet si periudha nga viti 802 pas Krishtit, kur monarku Jayavarman II e deklaroi veten “monarku universal”, deri ne vitin 1431 pas Krishtit, kur pushtuesit tajlandeze pushtuan kryeqytetin Khmer. Tempujt e zones i kalojne njemije.

Angkor Wath eshte monumenti fetar me i madh ne bote. Sipas Herodotit, qyteti Memfis eshte themeluar rreth vitit 3100 para Krishtit nga Menes. Supozohet te kete patur 30 mije banore. Lugina e gjere e Petres shtrihet nga deti i Vdekur ne Gjirin Aqaba. eshte i famshem per strukturat e gurit te gdhendur ne shkemb. Zbulohet nga Johann Ludwig Burckhardt ne vitin 1812. Qyteti bie nen sundimin romak dhe shkaterrohet nga termeti i vitit 363. Palmira ishte qytet i rendesishem i Sirise qendrore. Qyteti lidhte Persine me portet e Mesdheut te Sirise romake dhe te Feniksit. Njihej me emrin Tadmor dhe permendet ne Bibel, (2 Kronikasve 8:4) si qytet i shkretuar ndertuar nga mbreti Solomon, djali i Davidit. Qyteti i Pompeit u fundos nen disa metra hi dhe shkume dhe u harrua per gati 1700 vite pas rizbulimit aksidental ne vitin 1748.

Qe nga ajo dite ka hedhur mjaft drite per jeten e nje qyteti ne lulezimin e Perandorise Romake. Qyteti Palenque mban arkitekturen, skulpturen dhe tarracat me te bukura ne bote. Pushtohet fillimisht ne vitin 100 para Krishtit, lulezon nga viti 600 ne 683 pas Krishtit dhe zbulohet nga shirat ne shekullin e 18-te. Ne krahasim me Delhin ne shekullin e 14-te, qyteti Vijayanagar kishte nje popullsi prej gjysme milion banore dhe zinte 33 kilometra katrore. Perandoria u shemb pas betejes te Talikotas ne vitin 1565. Efesi ishte nje qender e rendesishme e krishterimit te hershem. Pali e perdori si baze dhe shkaktoi diskutime me artizanet ne tempullin e Atemises (Veprat 19:23-41). Librin e Bibles, 1 Korintasit e shkroi nga Efesusi. Qytetit Sanchi eshte zbuluar ne vitin 1818. Me siguri eshte themeluar nga perandori Asoka ne mesin e shekullit te 13-te para Krishtit.

1. Machu Picchu, Peru: Qyteti i humbur i Inca-s
Machu Picchu (Kreshta e vjeter) eshte qytet i Kolumbise se lashte ne 2,430 metra lartesi mbi luginen Urubamba, prane Cusco-s.

2. Angor, Kamboxhia: Monumenti fetar me i madh ne bote. Sherbeu si qendra e perandorise Khmerer, qe lulezoi nga shekulli i 9-te deri ne ate te 15-te pas Krishtit.

3. Memfis, Egjipt: kryeqyteti i lashte i Egjiptit. Memfis ishte kryeqyteti i lashte i Egjiptit te Ulet dhe i Mbreterise se Vjeter te Egjiptit deri ne vitin 2200 para Krishtit.

4. Petra: Struktura guri gdhendur ne shkemb. Petra (shkemb) shtrihet ne shpatin e malit Hor (Jordani) ne nje liman mes maleve qe formojne krahun lindor te Arabah (Wadi Araba).

5. Palmira, Siri: Nusja e shkretetires. Qytet karvan per udhetaret qe kalonin shkretetiren siriane. Njihej si “Nusja e shkretetires”. Nuk u perdor me pas shekullit te 16-te.

6. Pompei, Itali: Varroset nga vullkani. Se bashku me Herkulaneum-in, ky qytet romak prane Napolit modern u shkaterrua nga shperthimi 2-ditor i vullkanit ne malin Vesuv, ne 24 gusht ‘79.

7. Palenque, Meksike: qyteti me i bukur ne Maya. Palenque eshte nje qytet i lashte “Maya” prane lumit Usumacinta ne shteti meksikan te Chiapas. Braktiset pas shekullit te 10-te.

8. Vijayanagar, Indi: kryeqyteti i perandorise se madhe. Vijayanagar themelohet nga princat Harihara dhe Bukka te dinastise Sangama ne vitin 1336. Lulezon nen Krishnadevaraya (1509-29).

9. Efes, Turqi: qytet i krishterimit te hershem. Ishte qytet i Greqise se Jonit ne Anatolian e lashte. Efesi ishte vendndodhja e nje prej 7 kishave te Azise qe permenden tek Zbulesa 2:1-7.

10. Sanchi, Indi: monumentet e budisteve. Sanchi eshte nje koder me maje te sheshte, 90 metra mbi fshatin dhe aty ndodhen monumentet me te ruajtura te budisteve ne Indi.