Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
Faqja 2 e 2
Faqja 2 e 2 • 
1, 2
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:34 pm
Zhvillimi i individit nëpër etapa
Psikologjia është shkencë e cila merret me studimin e jetës psikike, gjegjësisht të jetës shpirtërore të njeriut.
Emri i saj rrjedh nga fjalët greqishte: “ psyche ” qëdo tëthotë shpirt dhe fjalës tjetër “ logos “ që do të thotë shkencë.
Lënda e psikologjisë është studimi i dukurive psikike dhe zbulimi i ligjshmërive të paraqitjes dhe zhvillimit të tyre.
Jeta psikike e njeriut është mjaft e ndërlikuar dhe dinamike. Ajo përbëhet nga një numër i madh i dukurive psikike, siç janë:
- proceset psikike,
- gjendjet psikike dhe
- cilësitë psikike.
Proceset psikike dhe gjendjet e veçanta në jetën e njeriut nuk
zhvillohen në mënyrë të pavarur njëri prej tjetrit, sepse janë të
lidhura midis veti dhe se vetëm kështu e karakterizojnë personalitetin e
tij, pra të vetë njeriut.
Personaliteti i njeriut paraqet tërësinë e funksionimit harmonik dhe integral të specifikave të tij.
Personaliteti i njeriut zhvillohet gjatë gjithë jetës së tij. I tërë ky zhvillim ndahet në 4 periudha apo etapa, të cilat janë:
- fëmijëria,
- mosha e rinisë,
- mosha e pjekurisë dhe
- mosha e pleqërisë.
Psikologjia është shkencë e cila merret me studimin e jetës psikike, gjegjësisht të jetës shpirtërore të njeriut.
Emri i saj rrjedh nga fjalët greqishte: “ psyche ” qëdo tëthotë shpirt dhe fjalës tjetër “ logos “ që do të thotë shkencë.
Lënda e psikologjisë është studimi i dukurive psikike dhe zbulimi i ligjshmërive të paraqitjes dhe zhvillimit të tyre.
Jeta psikike e njeriut është mjaft e ndërlikuar dhe dinamike. Ajo përbëhet nga një numër i madh i dukurive psikike, siç janë:
- proceset psikike,
- gjendjet psikike dhe
- cilësitë psikike.
Proceset psikike dhe gjendjet e veçanta në jetën e njeriut nuk
zhvillohen në mënyrë të pavarur njëri prej tjetrit, sepse janë të
lidhura midis veti dhe se vetëm kështu e karakterizojnë personalitetin e
tij, pra të vetë njeriut.
Personaliteti i njeriut paraqet tërësinë e funksionimit harmonik dhe integral të specifikave të tij.
Personaliteti i njeriut zhvillohet gjatë gjithë jetës së tij. I tërë ky zhvillim ndahet në 4 periudha apo etapa, të cilat janë:
- fëmijëria,
- mosha e rinisë,
- mosha e pjekurisë dhe
- mosha e pleqërisë.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:35 pm
Mosha e fëmijërisë
Periudha e parë, mosha e fëmijërisë zgjat që nga lindja gjer në pubertet (i cili është ndërmjet viteve të 12-ta dhe 14-ta).
Gjatë periudhës së fëmijësisë zhvillimi i personalitetit është mjaft
dinamik. Prandaj në kuadër të kësaj periudhe dallohen disa nënperiudha
të fëmijërisë siç janë: fëmijëria e parë - gjer në fund të vitit të dytë
të jetës, fëmijëria e hershme - gjer në fund të vitit të gjashtë,
fëmijëria e mesme - nga viti i gjashtë deri në vitin e nëntë, dhe
fëmijëria e vonshme - është deri në mbarimin e vitit të dymbëdhjetë.
Në fëmijërinë e hershme rol të rëndësishëm luajnë faktorët e rrethit
social. Te këta faktor më të rëndësishëm janë prindërit e fëmijës,
veçanërisht nëna, pasi nga kjo fëmija mëson sjelljen dhe pastërtinë.
Përveç këtyre deri në vitin e dytë tek ai zhvillohen të njohurit
elementar dhe funksionet motorike: fëmija fillon të ecën, të flasë,
mësohet të jetë i pastër, i zhvillon ndjenjat, fillon të formojë
konceptin për veten dhe të ndërtojë qëndrimin ndaj njerëzve të tjerë.
Momente të rëndësishme për personalitetin e fëmijës janë edhe ngjarjet e
ndryshme nëpër etapa. Kështu për shembull pasi të shkojë në shkollë,
aftësitë mendore dhe motorike zhvillohen edhe më shumë. Prandaj, fëmija
bëhet më i pavarur dhe i duket si me qenë në një ambient të rij, ku e
zhvillon vetëdijen dhe aktivitetin e vullnetshëm të tij. Tani më i di
rragullat themelore morale të rrethit në të cilin jeton. Zhvillimi i të
gjithë këtyre karakteristikave të personalitetit të tij fillon të bëhet
në nënyrë të organizuar dhe nën kontrollin e shkollës, kur më ai fillon
të mësojë si të shkruajë , si të lexojë, të mësojë për nocione të reja
dhe të shprehet edhe të mendojë më saktësisht. Jeta kolektive në shkollë
tek ai ndikon për formimin e ndjenjave sociale dhe formimit të cilësive
të karakterit.
Nëse fëmija mbërin të bashkëpunojë me fëmijët e tjerë dhe nëse
armiqësohet dhe nënçmohet nga shokët, kjo gjë mund të shkaktojë formimin
e disa cilësive siç janë frika, turpi ose cilësitë e kundërta më to si
agresiviteti dhe dëshira e tepëruar që të dallohen nga të tjerët.
Në kohën kur fëmija fillon të shkojë në shkollë, pra në moshë ende të
vogël i lindin interasat për të mësuar në tërësi, por lindin edhe
interesa për disa lëndë të veçanta. Për këtë të fundit nxënësi nuk është
në gjendje të thotë se përse i pëlqeu një lëndë më shumë se një tjetër.
Kjo është si rezultat se fëmija ka një interesim për atë lëndë. Më
shpesh fëmijët tregojnë interes te ata lëndë që atyre u duket se mësuesi
më mirë e spjegon, ose tregojnë interes të veçantë në ato fusha
veprimtarije, për të cilat tregojnë interes dhe merren njerëzit e tyre
të afërt, të familjes. Kjo e nxit fëmijën e kësaj moshe për një
interesim të tillë. Mirpo, sado që interesat e fëmijëve të kësaj moshe
të jenë relativisht të shumëanshme, ato janë të pa qëndrueshme dhe jo aq
aktive. Për zhvillimin e interesave të sumëanshme, të qëndrueshme dhe
aktive duhet të plotësohet puna edukative - mësimore mbrenda shkollës
dhe punës jashta shkollore. Organizimi dhe drejtimi i leximeve jashtë
shkollore, pjesmarja në praktikën revolucionare, ju jep një shtytje të
fuqishme zhvillimit të interesave të fëmijëve të kësaj moshe. Mësuesi i
kujdesshëm, krahas zhvillimit të interesave të shumëanëshme të fëmijëve,
nxit zhvillimin edhe të interesave më të përcaktuara. Mësuesit janë ata
të cilët duhet të kujdesen për fëmijët derisa ata janë në shkollë.
Duhet ta shfrytëzojnë kureshtjen e tyre, pasi zakonisht janë kureshtarë,
si pikënisje për të zhvilluar dhe edukuar interesat e tyre. Duke
zhvilluar aftësitë në procesin e mësimit, punës dhe edukimit ushtarak,
nxënësi rrit rezultatet e punës, njeh nëpërmjet këtyre rezultateve
forcën e vet dhe formon tiparet e karakterit.
Kur vëmë re që një fëmijë meret më shumë me një veprimtari të caktuar,
atëherë themi se ai ka prirje për këtë lloj veprimtarije. Fëmijët merren
zakonisht me atë lloj veprimtarije ku gjejnë zbatim aftësitë e tyre të
mëdha.
Aftësitë duke i siguruar nxënësit sukses në veprimtari e nxisin atë që të merret vazhdimisht me këtë lloj veprimtarije.
Te fëmijët disa prirje shfaqen që në moshën e vegjëlisë. Të tilla janë
prirjet për punë me dorë dhe për punë mendore. Familja, kopshti i
fëmijëve dhe shkollat duhet që ti çmojnë dhe ti nxisin të zhvillohen
këto prirje të fëmijëve të vegjël dhe të atyre që shkojnë në shkollë,
sepse prej tyre varet zhvillimi i aftësive të veçanta dhe të
përgjithshme. Që fëmijët ti zhvillojnë prirjet dhe aftësitë e tyre duhet
vendosur në bazë të të gjithë veprimtarisë së saj mësimore - edukative
si në mësim, punë prodhuese, edukim fizik dhe ushtarak etj.
Aftësitë dhe shkalla e zhvillimit të tyre nuk përcaktohen vetëm me
sasinë e produkteve dhe të veprimtarisë, por edhe me cilësinë dhe
origjinalitetin e produkteve të saj.
Në qoftë se për shembull ne vëmë re se një nxënës dallohet prej një
tjetri për një ritëm të shpejtë në përvetësimin e njohurive matematike,
tregohet organizator në punën për prodhim dhe gjen mënyrat më të
përshtatëshme për të aritur deri te rezultati i vërtetë. Atëherë për
këtë nxënës themi se është i aftë për të punuar vetë dhe për të
udhëhequr të tjerët. Po nëse te ky nxënës në veprimtarinë matematike dhe
në punë vëmë re shenja të theksuara të një veprimtarie që siguron
zgjedhjen origjinale të problemeve matematike dhe të organizimit të
punës, në këtë rast ne mund të themi se me të vërtetë ky nxënës është i
talentuar.
Aftësitë formohen dhe zhvillohen në veprimtari, prandaj për edukimin e
fëmijëve të moshës së ulët shkollore duhet të krijojnë kushte sa më të
favorshme për një veprimtari sa më të shumëllojshme.
Në disa raste nxënësit të lënë përshtypjen sikur janë të paaftë ngaqë u
mungojnë njohuritë e nevojshme dhe dashuria për punë nuk është e
mjaftueshme. Jeta e shkollës tregon se nxënësit e prapambetur mbeten
prapa në mësime jo sepse u mungojnë aftësitë për të kuptuar dhe zotëruar
njohuritë, por sepse u mungon dëshira dhe aftësia për t’u shtruar në
punë.
Zhvillimi i aftësive ka lidhje të ngushta me edukimin e tipareve të
karakterit, me qëndrimin e njeriut ndaj punës, ndaj njerëzve të tjerë,
shoqërisë në tërësi dhe ndaj vetes. Kështu për shembull qëndrimi aktiv i
nxënësit ndaj punës dhe mësimit ushtron një ndikim të thellë dhe
pozitiv në zhvillimin e aftësive. Në zhvillimin e aftësive rol të
rëndësishëm luajnë edhe qëndrimi kritik i nxënësit ndaj sukseseve, që
arijnë në punë e në mësim si dhe maturia dhe takati i mësuesit në
kërkesat ndaj çdo nxënësi të tij.
Përdorimi i metodave problemore dhe kërkimore në punën mësimore
ndihmojnë mjaft për zhvillimin e aftësive dhe talentit të fëmijëve. Për
zhvillimin e aftësive të nxënësve të moshës së ulët shkollore një rol
shumë të madh luajnë edhe institucionet e tjera që meren me edukimin e
fëmijëve.
Periudha e parë, mosha e fëmijërisë zgjat që nga lindja gjer në pubertet (i cili është ndërmjet viteve të 12-ta dhe 14-ta).
Gjatë periudhës së fëmijësisë zhvillimi i personalitetit është mjaft
dinamik. Prandaj në kuadër të kësaj periudhe dallohen disa nënperiudha
të fëmijërisë siç janë: fëmijëria e parë - gjer në fund të vitit të dytë
të jetës, fëmijëria e hershme - gjer në fund të vitit të gjashtë,
fëmijëria e mesme - nga viti i gjashtë deri në vitin e nëntë, dhe
fëmijëria e vonshme - është deri në mbarimin e vitit të dymbëdhjetë.
Në fëmijërinë e hershme rol të rëndësishëm luajnë faktorët e rrethit
social. Te këta faktor më të rëndësishëm janë prindërit e fëmijës,
veçanërisht nëna, pasi nga kjo fëmija mëson sjelljen dhe pastërtinë.
Përveç këtyre deri në vitin e dytë tek ai zhvillohen të njohurit
elementar dhe funksionet motorike: fëmija fillon të ecën, të flasë,
mësohet të jetë i pastër, i zhvillon ndjenjat, fillon të formojë
konceptin për veten dhe të ndërtojë qëndrimin ndaj njerëzve të tjerë.
Momente të rëndësishme për personalitetin e fëmijës janë edhe ngjarjet e
ndryshme nëpër etapa. Kështu për shembull pasi të shkojë në shkollë,
aftësitë mendore dhe motorike zhvillohen edhe më shumë. Prandaj, fëmija
bëhet më i pavarur dhe i duket si me qenë në një ambient të rij, ku e
zhvillon vetëdijen dhe aktivitetin e vullnetshëm të tij. Tani më i di
rragullat themelore morale të rrethit në të cilin jeton. Zhvillimi i të
gjithë këtyre karakteristikave të personalitetit të tij fillon të bëhet
në nënyrë të organizuar dhe nën kontrollin e shkollës, kur më ai fillon
të mësojë si të shkruajë , si të lexojë, të mësojë për nocione të reja
dhe të shprehet edhe të mendojë më saktësisht. Jeta kolektive në shkollë
tek ai ndikon për formimin e ndjenjave sociale dhe formimit të cilësive
të karakterit.
Nëse fëmija mbërin të bashkëpunojë me fëmijët e tjerë dhe nëse
armiqësohet dhe nënçmohet nga shokët, kjo gjë mund të shkaktojë formimin
e disa cilësive siç janë frika, turpi ose cilësitë e kundërta më to si
agresiviteti dhe dëshira e tepëruar që të dallohen nga të tjerët.
Në kohën kur fëmija fillon të shkojë në shkollë, pra në moshë ende të
vogël i lindin interasat për të mësuar në tërësi, por lindin edhe
interesa për disa lëndë të veçanta. Për këtë të fundit nxënësi nuk është
në gjendje të thotë se përse i pëlqeu një lëndë më shumë se një tjetër.
Kjo është si rezultat se fëmija ka një interesim për atë lëndë. Më
shpesh fëmijët tregojnë interes te ata lëndë që atyre u duket se mësuesi
më mirë e spjegon, ose tregojnë interes të veçantë në ato fusha
veprimtarije, për të cilat tregojnë interes dhe merren njerëzit e tyre
të afërt, të familjes. Kjo e nxit fëmijën e kësaj moshe për një
interesim të tillë. Mirpo, sado që interesat e fëmijëve të kësaj moshe
të jenë relativisht të shumëanshme, ato janë të pa qëndrueshme dhe jo aq
aktive. Për zhvillimin e interesave të sumëanshme, të qëndrueshme dhe
aktive duhet të plotësohet puna edukative - mësimore mbrenda shkollës
dhe punës jashta shkollore. Organizimi dhe drejtimi i leximeve jashtë
shkollore, pjesmarja në praktikën revolucionare, ju jep një shtytje të
fuqishme zhvillimit të interesave të fëmijëve të kësaj moshe. Mësuesi i
kujdesshëm, krahas zhvillimit të interesave të shumëanëshme të fëmijëve,
nxit zhvillimin edhe të interesave më të përcaktuara. Mësuesit janë ata
të cilët duhet të kujdesen për fëmijët derisa ata janë në shkollë.
Duhet ta shfrytëzojnë kureshtjen e tyre, pasi zakonisht janë kureshtarë,
si pikënisje për të zhvilluar dhe edukuar interesat e tyre. Duke
zhvilluar aftësitë në procesin e mësimit, punës dhe edukimit ushtarak,
nxënësi rrit rezultatet e punës, njeh nëpërmjet këtyre rezultateve
forcën e vet dhe formon tiparet e karakterit.
Kur vëmë re që një fëmijë meret më shumë me një veprimtari të caktuar,
atëherë themi se ai ka prirje për këtë lloj veprimtarije. Fëmijët merren
zakonisht me atë lloj veprimtarije ku gjejnë zbatim aftësitë e tyre të
mëdha.
Aftësitë duke i siguruar nxënësit sukses në veprimtari e nxisin atë që të merret vazhdimisht me këtë lloj veprimtarije.
Te fëmijët disa prirje shfaqen që në moshën e vegjëlisë. Të tilla janë
prirjet për punë me dorë dhe për punë mendore. Familja, kopshti i
fëmijëve dhe shkollat duhet që ti çmojnë dhe ti nxisin të zhvillohen
këto prirje të fëmijëve të vegjël dhe të atyre që shkojnë në shkollë,
sepse prej tyre varet zhvillimi i aftësive të veçanta dhe të
përgjithshme. Që fëmijët ti zhvillojnë prirjet dhe aftësitë e tyre duhet
vendosur në bazë të të gjithë veprimtarisë së saj mësimore - edukative
si në mësim, punë prodhuese, edukim fizik dhe ushtarak etj.
Aftësitë dhe shkalla e zhvillimit të tyre nuk përcaktohen vetëm me
sasinë e produkteve dhe të veprimtarisë, por edhe me cilësinë dhe
origjinalitetin e produkteve të saj.
Në qoftë se për shembull ne vëmë re se një nxënës dallohet prej një
tjetri për një ritëm të shpejtë në përvetësimin e njohurive matematike,
tregohet organizator në punën për prodhim dhe gjen mënyrat më të
përshtatëshme për të aritur deri te rezultati i vërtetë. Atëherë për
këtë nxënës themi se është i aftë për të punuar vetë dhe për të
udhëhequr të tjerët. Po nëse te ky nxënës në veprimtarinë matematike dhe
në punë vëmë re shenja të theksuara të një veprimtarie që siguron
zgjedhjen origjinale të problemeve matematike dhe të organizimit të
punës, në këtë rast ne mund të themi se me të vërtetë ky nxënës është i
talentuar.
Aftësitë formohen dhe zhvillohen në veprimtari, prandaj për edukimin e
fëmijëve të moshës së ulët shkollore duhet të krijojnë kushte sa më të
favorshme për një veprimtari sa më të shumëllojshme.
Në disa raste nxënësit të lënë përshtypjen sikur janë të paaftë ngaqë u
mungojnë njohuritë e nevojshme dhe dashuria për punë nuk është e
mjaftueshme. Jeta e shkollës tregon se nxënësit e prapambetur mbeten
prapa në mësime jo sepse u mungojnë aftësitë për të kuptuar dhe zotëruar
njohuritë, por sepse u mungon dëshira dhe aftësia për t’u shtruar në
punë.
Zhvillimi i aftësive ka lidhje të ngushta me edukimin e tipareve të
karakterit, me qëndrimin e njeriut ndaj punës, ndaj njerëzve të tjerë,
shoqërisë në tërësi dhe ndaj vetes. Kështu për shembull qëndrimi aktiv i
nxënësit ndaj punës dhe mësimit ushtron një ndikim të thellë dhe
pozitiv në zhvillimin e aftësive. Në zhvillimin e aftësive rol të
rëndësishëm luajnë edhe qëndrimi kritik i nxënësit ndaj sukseseve, që
arijnë në punë e në mësim si dhe maturia dhe takati i mësuesit në
kërkesat ndaj çdo nxënësi të tij.
Përdorimi i metodave problemore dhe kërkimore në punën mësimore
ndihmojnë mjaft për zhvillimin e aftësive dhe talentit të fëmijëve. Për
zhvillimin e aftësive të nxënësve të moshës së ulët shkollore një rol
shumë të madh luajnë edhe institucionet e tjera që meren me edukimin e
fëmijëve.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:35 pm
Mosha e rinisë
Periudha e dytë është masha e rinisë, e cila zgjat prej viteve të 12-ta
ose të 14-ta deri në vitet e 18-ta ose të 20-tat. Edhe kjo periudhë
karakterizohet me zhvillimin e hovshëm psikofizik të njeriut. Në këtë
moshë janë më të rëndësishme dy momente: zhvillimi fiziologjik dh
zhvillimi social.
Në këtë periudhë bëhet zhvillimi më i shpejtë trupor, i cili fillon që
në vitin e 11-të dhe zvogëlohet me shpejtësi në vitin e 16-të. Individi i
ri është gjithnjë e më tepër i pavarur në jetë dhe në punë. Periudha e
moshës së rinisë ndahet në dy nënperiudha dhe atë: periudhën të
pubertetit dhe të adolescencës.
Në periudhën e pubertetit, para së gjithash, bëhet zhvillimi mjaft
intensiv fizik dhe pjekuria seksuale. Rëndom kjo periudhë quhet edhe “
periudha e stuhisë dhe e dridhjeve” , sepse paraqitet një zhvillim
intensiv si në pikëpamje trupore ashtu edhe në atë psikike të
personalitetit. Bien në sy rritja e gjatësisë të trupit dhe e peshës,
pjekuria e organeve seksuale, paraqitja e disa karakteristikave seksuale
sekondare, siç janë dhe në format trupore karakteristike për femra dhe
meshkuj. Në këtë moshë zhvillohet dëshira e madhe që individi të jetë i
pavarur, gjë të cilën është e pa mundur ta realizojë, sepse të rinjtë
dhe të rejat janë ekonomikisht të varur nga prindët. Në këtë moshë lind
rregullsisht edhe qëndrimi kritik ndaj prindërve
dhe autoriteteve në përgjithësi. Ndërsa në kushtet e cakuara, duket edhe
paraqitja e agresivitetit, brutalitetit, vetëlavdimit dhe format e
këtilla të sjelljes paraqesin edhe protestën, mirpo jo gjithmonë të
vetëdijshëm, për shkak të pakënaqësisë të vetë personale.
Problemet me të cilat ndeshen të rinjtë në këtë moshë janë të ndryshme
nëpër shoqëri të ndryshme. Zakonisht, si moment më i rëndësihsëm në këtë
moshë dallohet pjekuria seksuale dhe kriza psikologjike në lidhje me
këtë. Ndërkaq të dhënat antropologjike tregojnë se kriza dhe vështirësi
të tilla nuk ka në bashkësitë shoqërore. Në disa bashkësi kalimi nga
mosha e fëmijërisë në atë të pjekurisë është shkallë-shkallë,
relativisht i lehtë dhe pa konflikte. Për faktin e shumë krizave dhe
konflikteve, sipas mendimit të shumë psikologëve, shkaku i vetëm nuk
qëndron në pjekurinë seksuale, por edhe në atë se të rinjtë në këtë
moshë gjenden para shumë problemeve, që për ta janë të pa zgjidhura.
Qëndrimet e prindërve, fëmijëria e hershme, pikëpamjet dhe norma
shoqërore ndikojnë shumë, se si njeriu i ri do ta kapërcejë këtë
periudhë të jetës, e cila për të është e mbushur me shumë probleme.
Për shkak të ndryshymeve të mëdha trupore dhe ndikimit hormonal në këtë
fazë edhe gjendja emocionale pëson ndryshime. Individët e kësaj periudhe
pësojnë njëfarë disharmonie trupore, nuk kanë ndonjë shkathtësi të
veçantë. Ata e ndjejnë veten të shqetësuar dhe jo aq të sigurtë, dhe kjo
çon deri te paraqitja e situatave të padëshiruara emocionale si p.sh.
deprimimi apo dekurajimi etj. Kjo sidomos te nxënësit shkakton në
mosinteresim në ndonjë lëndë dhe humbjen e dëshirës për studjim dhe
lexim.
Pavarësisht nga situata e krijuar emocionale në këtë periudhë mund të
konstatojmë se jeta emocionale është mjaft e pasur, në krahasim me
emocionet në periudhat e mëposhtme, të cilat ishin sipërfaqësore dhe
jostabile.
Në periudhën e adolescencës bëhet pjekuria definitive dhe formimi i
plotë i tipareve të personalitetit. Tani më individi i ri e gjen edhe
identitetin e vet, i vlerëson mardhëniet në grupe dhe ato sociale, si
dhe formon idealet e veta e njëkohësisht edhe ndjenjën për përgjithësi
dhe të vetëdijësimit. Në këtë kohë nevojitet të vendosin për profesionin
ose për llojin e studimeve,ndonëse nuk ekzistojnë kushtet që të miret
vendimi definitiv.
Periudha e dytë është masha e rinisë, e cila zgjat prej viteve të 12-ta
ose të 14-ta deri në vitet e 18-ta ose të 20-tat. Edhe kjo periudhë
karakterizohet me zhvillimin e hovshëm psikofizik të njeriut. Në këtë
moshë janë më të rëndësishme dy momente: zhvillimi fiziologjik dh
zhvillimi social.
Në këtë periudhë bëhet zhvillimi më i shpejtë trupor, i cili fillon që
në vitin e 11-të dhe zvogëlohet me shpejtësi në vitin e 16-të. Individi i
ri është gjithnjë e më tepër i pavarur në jetë dhe në punë. Periudha e
moshës së rinisë ndahet në dy nënperiudha dhe atë: periudhën të
pubertetit dhe të adolescencës.
Në periudhën e pubertetit, para së gjithash, bëhet zhvillimi mjaft
intensiv fizik dhe pjekuria seksuale. Rëndom kjo periudhë quhet edhe “
periudha e stuhisë dhe e dridhjeve” , sepse paraqitet një zhvillim
intensiv si në pikëpamje trupore ashtu edhe në atë psikike të
personalitetit. Bien në sy rritja e gjatësisë të trupit dhe e peshës,
pjekuria e organeve seksuale, paraqitja e disa karakteristikave seksuale
sekondare, siç janë dhe në format trupore karakteristike për femra dhe
meshkuj. Në këtë moshë zhvillohet dëshira e madhe që individi të jetë i
pavarur, gjë të cilën është e pa mundur ta realizojë, sepse të rinjtë
dhe të rejat janë ekonomikisht të varur nga prindët. Në këtë moshë lind
rregullsisht edhe qëndrimi kritik ndaj prindërve
dhe autoriteteve në përgjithësi. Ndërsa në kushtet e cakuara, duket edhe
paraqitja e agresivitetit, brutalitetit, vetëlavdimit dhe format e
këtilla të sjelljes paraqesin edhe protestën, mirpo jo gjithmonë të
vetëdijshëm, për shkak të pakënaqësisë të vetë personale.
Problemet me të cilat ndeshen të rinjtë në këtë moshë janë të ndryshme
nëpër shoqëri të ndryshme. Zakonisht, si moment më i rëndësihsëm në këtë
moshë dallohet pjekuria seksuale dhe kriza psikologjike në lidhje me
këtë. Ndërkaq të dhënat antropologjike tregojnë se kriza dhe vështirësi
të tilla nuk ka në bashkësitë shoqërore. Në disa bashkësi kalimi nga
mosha e fëmijërisë në atë të pjekurisë është shkallë-shkallë,
relativisht i lehtë dhe pa konflikte. Për faktin e shumë krizave dhe
konflikteve, sipas mendimit të shumë psikologëve, shkaku i vetëm nuk
qëndron në pjekurinë seksuale, por edhe në atë se të rinjtë në këtë
moshë gjenden para shumë problemeve, që për ta janë të pa zgjidhura.
Qëndrimet e prindërve, fëmijëria e hershme, pikëpamjet dhe norma
shoqërore ndikojnë shumë, se si njeriu i ri do ta kapërcejë këtë
periudhë të jetës, e cila për të është e mbushur me shumë probleme.
Për shkak të ndryshymeve të mëdha trupore dhe ndikimit hormonal në këtë
fazë edhe gjendja emocionale pëson ndryshime. Individët e kësaj periudhe
pësojnë njëfarë disharmonie trupore, nuk kanë ndonjë shkathtësi të
veçantë. Ata e ndjejnë veten të shqetësuar dhe jo aq të sigurtë, dhe kjo
çon deri te paraqitja e situatave të padëshiruara emocionale si p.sh.
deprimimi apo dekurajimi etj. Kjo sidomos te nxënësit shkakton në
mosinteresim në ndonjë lëndë dhe humbjen e dëshirës për studjim dhe
lexim.
Pavarësisht nga situata e krijuar emocionale në këtë periudhë mund të
konstatojmë se jeta emocionale është mjaft e pasur, në krahasim me
emocionet në periudhat e mëposhtme, të cilat ishin sipërfaqësore dhe
jostabile.
Në periudhën e adolescencës bëhet pjekuria definitive dhe formimi i
plotë i tipareve të personalitetit. Tani më individi i ri e gjen edhe
identitetin e vet, i vlerëson mardhëniet në grupe dhe ato sociale, si
dhe formon idealet e veta e njëkohësisht edhe ndjenjën për përgjithësi
dhe të vetëdijësimit. Në këtë kohë nevojitet të vendosin për profesionin
ose për llojin e studimeve,ndonëse nuk ekzistojnë kushtet që të miret
vendimi definitiv.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:35 pm
Mosha e pjekurisë
Periudha e tretë është mosha e pjekurisë, e cila përfshin kufirin
ndërmjet viteve 20 e 30 gjer në vitet e 60-ta. Në këtë moshë njeriu
është produktiv. Supozohet se njeriu në këtë kohë ka arritur pjekurinë
emocionale, ekonomike dhe profesionale, ka kryer arsimimin e vet
profesional, është punësuar, është martuar dhe ka krijuar familje dhe
ekonomikisht është bërë i pavarur.
Qysh ndërmjet viteve 20 e 30 tek shumica e individëve bëhet zgjedhja e
problemeve më të rëndësishme në jetën individuale të njeriut (zgjedhja e
profesionit të përhershëm, martesa dhe krijimi i familjes ). Zgjedhja e
këtyre problemeve shkakton rregullisht disa ndryshime në cilësitë e
personalitetit (zhvillimi i ndjenjës përgjithësisht dhe kuptimi më
serioz i jetës). Periudha e pjekurisë e cila përbën periudhën më të
gjatë në jetën e individit, karakterizohet me zhvillimin fizik maksimal
dhe me produktivitetin më të madh gjatë jetës.
Qëllimi i këtij procesi dinamik është synimi kah pjekuria gjithnjë e më e
madhe, sepse sa më shumë që personaliteti të zhvillohet aq më shumë
edhe përsoset.
Koncepti pjekuri ka kuptim të gjërë dhe paraqet përgaditjen emotive,
intelektuale, dhe sociale për ti përvetësuar dhe përsosur kushtet e
jetës.
Ndonëse kriteret për atë se çka paraqet personaliteti i pjekur varet nga
rrethi konkret shoqëror. Psikologët pajtohen me atë se ekzistojnë disa
karakteristika të tjera të personalitetit të pjekur si: vetëdija e
pjekur, realiteti, parashikimi i qëllimeve të larta, mënyra kritike e të
menduarit, interesimi i përhershëm, pavarësia, shoqërimi, mungesa e
paragjykimeve, aftësimi i mirë për punë dhe për mardhënie seksuale,
regjimi ndaj trishtimave në mënyrë reale, përdorimi i përkohshëm dhe i
kufizuar i mekanizmit mbrojtës, interesimi për gjërat aktuale në shoqëri
etj.
Personi i pa pjekur nuk i posedon të gjitha këto karakteristika dhe mund
të bëhet problematik si për shoqërin në të cilën jeton ashtu edhe për
veten e vet. Por, periudha e pjekurisë, e cila përbën pjesën më të gjatë
në jetën e individit, karakterizohet me zhvillimin fizik maksimal dhe
me produktivitetin më të madh të njeriut gjatë jetës. Në këtë periudhë
mund të dallohen periudhat më të ngushta, të cilat ndryshojnë në mes
veti. Në periudhën e parë të ngushtë fuqia fizike e mbërin shkallën më
të lartë. Mirëpo, ajo që nga mosha tridhjetë vjeçare fillon të bie, nga
viti i pesëdhjetë rrënia është më e shpejtë.
Në këtë kohë fillojnë të dobësohen shumë edhe aftësitë e shqisave. Shumë
dobët dëgjohen tonet e larta, zhvillohet largëpamësia si dukuri e
ligjshme, paraqiten pengesat në funksionimin e organeve të mbrendshme.
Edhe interesimet ndryshojnë, dobësohet interesimi për aktivitetin fizik
dhe në përgjithësi për zhvillimin e aktiviteteve të ndryshme, ndërsa
ritet interesimi për një lloj të caktuar të aktivitetit dhe për
shoqërinë e përhershme dhe të ngushtë.
Periudha e tretë është mosha e pjekurisë, e cila përfshin kufirin
ndërmjet viteve 20 e 30 gjer në vitet e 60-ta. Në këtë moshë njeriu
është produktiv. Supozohet se njeriu në këtë kohë ka arritur pjekurinë
emocionale, ekonomike dhe profesionale, ka kryer arsimimin e vet
profesional, është punësuar, është martuar dhe ka krijuar familje dhe
ekonomikisht është bërë i pavarur.
Qysh ndërmjet viteve 20 e 30 tek shumica e individëve bëhet zgjedhja e
problemeve më të rëndësishme në jetën individuale të njeriut (zgjedhja e
profesionit të përhershëm, martesa dhe krijimi i familjes ). Zgjedhja e
këtyre problemeve shkakton rregullisht disa ndryshime në cilësitë e
personalitetit (zhvillimi i ndjenjës përgjithësisht dhe kuptimi më
serioz i jetës). Periudha e pjekurisë e cila përbën periudhën më të
gjatë në jetën e individit, karakterizohet me zhvillimin fizik maksimal
dhe me produktivitetin më të madh gjatë jetës.
Qëllimi i këtij procesi dinamik është synimi kah pjekuria gjithnjë e më e
madhe, sepse sa më shumë që personaliteti të zhvillohet aq më shumë
edhe përsoset.
Koncepti pjekuri ka kuptim të gjërë dhe paraqet përgaditjen emotive,
intelektuale, dhe sociale për ti përvetësuar dhe përsosur kushtet e
jetës.
Ndonëse kriteret për atë se çka paraqet personaliteti i pjekur varet nga
rrethi konkret shoqëror. Psikologët pajtohen me atë se ekzistojnë disa
karakteristika të tjera të personalitetit të pjekur si: vetëdija e
pjekur, realiteti, parashikimi i qëllimeve të larta, mënyra kritike e të
menduarit, interesimi i përhershëm, pavarësia, shoqërimi, mungesa e
paragjykimeve, aftësimi i mirë për punë dhe për mardhënie seksuale,
regjimi ndaj trishtimave në mënyrë reale, përdorimi i përkohshëm dhe i
kufizuar i mekanizmit mbrojtës, interesimi për gjërat aktuale në shoqëri
etj.
Personi i pa pjekur nuk i posedon të gjitha këto karakteristika dhe mund
të bëhet problematik si për shoqërin në të cilën jeton ashtu edhe për
veten e vet. Por, periudha e pjekurisë, e cila përbën pjesën më të gjatë
në jetën e individit, karakterizohet me zhvillimin fizik maksimal dhe
me produktivitetin më të madh të njeriut gjatë jetës. Në këtë periudhë
mund të dallohen periudhat më të ngushta, të cilat ndryshojnë në mes
veti. Në periudhën e parë të ngushtë fuqia fizike e mbërin shkallën më
të lartë. Mirëpo, ajo që nga mosha tridhjetë vjeçare fillon të bie, nga
viti i pesëdhjetë rrënia është më e shpejtë.
Në këtë kohë fillojnë të dobësohen shumë edhe aftësitë e shqisave. Shumë
dobët dëgjohen tonet e larta, zhvillohet largëpamësia si dukuri e
ligjshme, paraqiten pengesat në funksionimin e organeve të mbrendshme.
Edhe interesimet ndryshojnë, dobësohet interesimi për aktivitetin fizik
dhe në përgjithësi për zhvillimin e aktiviteteve të ndryshme, ndërsa
ritet interesimi për një lloj të caktuar të aktivitetit dhe për
shoqërinë e përhershme dhe të ngushtë.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:36 pm
Mosha e pleqërisë
Periudha e fundit është mosha e pleqërisë, e cila siç kemi thënë, që nga
vitet e pesëdhjeta fillon zvogëlimi i aftësive të disa organeve vitale,
zvogëlohet aftësia e kujtesës dhe zmadhohet haresa, sidoemos bëhet
dobësimi i disa organeve pas vitit të gjashtëdhjetë, paraqitja e
dukurisë skloretike etj.
Paraqitja dhe përhapja e dukurive sklerotike ka si rrjedhim pakësimin e
elasticitetit të sistemit nervor dhe ndryshimet në më shumë funksione
psikike. Siç thamë, zvogëlohet aftësia e kujtesës dhe zmadhohet haresa,
vështirësisht të gjendurit në situata të reja, ndryshojnë me vështirësi
shprehitë. Ndërkaq duhet theksuar se aftësitë psikike edhe pse
zvogëlohen ato zvogëlohen shumë më pak dhe shumë më ngadal se ato
fizike. Në këtë pikëpamje ekzistojnë ndryshime të mëdha individuale.
Studimet më të reja tregojnë se shumica e shumë njerëzve më të vjetër
nuk janë më pak të aftë për kryerjen e aktiviteteve të ndryshme. Në të
vërtetë njerëzit më të vjetër kanë më pak sukses në kryerjen e detyrave
që për to janë të reja, mirpo aftësia e tyre e të kuptuarit, rezonimet
dhe të çmuarit nuk bien shumë. Madje, sipas disa studimeve, duke hyrë në
moshë mund të ndodh që këta aftësi në saje të përvojës më të pasur, të
durimit më të madh dhe objektivitetit më të çmuar, edhe mund të rriten
te disa individë.
Në këtë moshë të individit ka më pak fatëkaqësi në punë, efekti i punës
është më harmonik, më pak largon nga puna. As produktiviteti i
përgjithshëm nuk është më i vogël se tek të rinjtë, në qoftë se nuk
është fjala për punën që kërkon reaksione më të shpejta. Të ngjajshme
janë rastet edhe në lidhje me fatëkeqësitë automobilistike edhe pse të
rinjtë tregojnë rezultate më të mira kur maten reaksionet e tyre
motorike, megjithatë te të rinjtë përqindja e fatëkeqësive në
komunikacion është më e madhe se sa te ata njerëz që janë më në moshë.
Dukuria më e rëndë që e përcjell pleqërinë është tërheqja në vetëvete,
largimi prej ambientit, ndjenja se është i tepërt dhe interesimi për
dukuritë në rrethin më të afërt. Mirpo, këto nuk janë cilësi që medoemos
e përcjellin pleqërinë. Individët që mplaken si edhe shoqëria, mund të
kontribojnë që këto vështirësi të pleqërisë të zvogëlohen. Është shumë
me rëndësi që të ekzistojë qëndrimi i drejtë i shoqërisë ndaj pleqërisë
dhe organizimi i tillë i jetës shoqërore.
Megjithatë, një numër i madh i njerëzve të moshës së pleqërisë edhe më
tej mbetet mjaft produktiv, deri në mbarimin e jetës së tyre. Përvoja e
pasur nga jeta, atyre u bën të mundshme që me sukses të plotësojnë
zvogëlimin e aftësive. Kështu për shembull , Dante Aligeri kryeveprën e
tij “Komedia hyjnore” e ka shkruar në vitin e fundit të jetës së tij,
Gëte veprën e vet “Fausti” e mbaroi vetëm kur ishte 80 vjeçar,
Dostojevski romanin “Vëllezërit Karamazovë” e shkroi dy vjet para
vdekjes, Verdi e komponoi operën “Otello” kur ishte vetëm 70 vjet etj.
Shpeshherë ambienti shoqëror ka qëndrim të gabueshëm ndaj njerëzve pleq,
duke i konsideruar si të pa vlefshëm dhe të harxhuar, në vend që të
përpiqen për ta organizuar jetën e tyre dhe të aktivizojnë të
interesuarit e tyre për shumë punë, për të cilat edhe më tej janë të
aftë për t’i kryer me sukses.
Periudha e fundit është mosha e pleqërisë, e cila siç kemi thënë, që nga
vitet e pesëdhjeta fillon zvogëlimi i aftësive të disa organeve vitale,
zvogëlohet aftësia e kujtesës dhe zmadhohet haresa, sidoemos bëhet
dobësimi i disa organeve pas vitit të gjashtëdhjetë, paraqitja e
dukurisë skloretike etj.
Paraqitja dhe përhapja e dukurive sklerotike ka si rrjedhim pakësimin e
elasticitetit të sistemit nervor dhe ndryshimet në më shumë funksione
psikike. Siç thamë, zvogëlohet aftësia e kujtesës dhe zmadhohet haresa,
vështirësisht të gjendurit në situata të reja, ndryshojnë me vështirësi
shprehitë. Ndërkaq duhet theksuar se aftësitë psikike edhe pse
zvogëlohen ato zvogëlohen shumë më pak dhe shumë më ngadal se ato
fizike. Në këtë pikëpamje ekzistojnë ndryshime të mëdha individuale.
Studimet më të reja tregojnë se shumica e shumë njerëzve më të vjetër
nuk janë më pak të aftë për kryerjen e aktiviteteve të ndryshme. Në të
vërtetë njerëzit më të vjetër kanë më pak sukses në kryerjen e detyrave
që për to janë të reja, mirpo aftësia e tyre e të kuptuarit, rezonimet
dhe të çmuarit nuk bien shumë. Madje, sipas disa studimeve, duke hyrë në
moshë mund të ndodh që këta aftësi në saje të përvojës më të pasur, të
durimit më të madh dhe objektivitetit më të çmuar, edhe mund të rriten
te disa individë.
Në këtë moshë të individit ka më pak fatëkaqësi në punë, efekti i punës
është më harmonik, më pak largon nga puna. As produktiviteti i
përgjithshëm nuk është më i vogël se tek të rinjtë, në qoftë se nuk
është fjala për punën që kërkon reaksione më të shpejta. Të ngjajshme
janë rastet edhe në lidhje me fatëkeqësitë automobilistike edhe pse të
rinjtë tregojnë rezultate më të mira kur maten reaksionet e tyre
motorike, megjithatë te të rinjtë përqindja e fatëkeqësive në
komunikacion është më e madhe se sa te ata njerëz që janë më në moshë.
Dukuria më e rëndë që e përcjell pleqërinë është tërheqja në vetëvete,
largimi prej ambientit, ndjenja se është i tepërt dhe interesimi për
dukuritë në rrethin më të afërt. Mirpo, këto nuk janë cilësi që medoemos
e përcjellin pleqërinë. Individët që mplaken si edhe shoqëria, mund të
kontribojnë që këto vështirësi të pleqërisë të zvogëlohen. Është shumë
me rëndësi që të ekzistojë qëndrimi i drejtë i shoqërisë ndaj pleqërisë
dhe organizimi i tillë i jetës shoqërore.
Megjithatë, një numër i madh i njerëzve të moshës së pleqërisë edhe më
tej mbetet mjaft produktiv, deri në mbarimin e jetës së tyre. Përvoja e
pasur nga jeta, atyre u bën të mundshme që me sukses të plotësojnë
zvogëlimin e aftësive. Kështu për shembull , Dante Aligeri kryeveprën e
tij “Komedia hyjnore” e ka shkruar në vitin e fundit të jetës së tij,
Gëte veprën e vet “Fausti” e mbaroi vetëm kur ishte 80 vjeçar,
Dostojevski romanin “Vëllezërit Karamazovë” e shkroi dy vjet para
vdekjes, Verdi e komponoi operën “Otello” kur ishte vetëm 70 vjet etj.
Shpeshherë ambienti shoqëror ka qëndrim të gabueshëm ndaj njerëzve pleq,
duke i konsideruar si të pa vlefshëm dhe të harxhuar, në vend që të
përpiqen për ta organizuar jetën e tyre dhe të aktivizojnë të
interesuarit e tyre për shumë punë, për të cilat edhe më tej janë të
aftë për t’i kryer me sukses.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:36 pm
Dallimi Psikiatër – Psikolog
Shpeshherë ndodh që të ngatërrohen profesioni i psikologut me atë të
psikiatrit. Prandaj është e rëndësishme që të bëhet dallimi mes
psikologut (psikologut klinik) dhe psikiatrit.
Psikiatri nuk mund të krahasohet më psikologun. Ai është krejt ndryshe.
Psikiatrët janë mjekë të specializuar të trajtimin e sjelljeve anormale
dhe si të tillë ata mund të rekomandojnë medikamente, gjë që smund ta
bëjnë psikologët. Psikiatrët ndjekin shkollën mjeksore dhe janë në
fillim doktor në mjeksi. Ata pastaj specializohen në trajtimin e sjelles
anormale, sëmundjet psikike. Psikiatrët shohin te problemet e sjelljës
së pacientit shkaqe mjeksore dhe në këtë mënyrë përdorin trajtim
mjeksor, dmth. terapi me medikamente, krahas terapisë psikologjike.
Psikiatria është degë e mjeksisë, jo e psikologjisë.
Psikologu klinik diplomon në psikologji dhe më pas vazhdon studimet
pasuniversitare. Zakonisht pas dy apo tre vjetësh i jepet grada e
zakonshme për psikologët Ph. D. ose Dr. phil. (doktor i filozofisë). Pas
kësaj, ai duhet të praktikoj një kohë të gjatë në një instuticion nën
kujdesjën e psikologëve të tjerë ose psikiatërve, para se të fillojë të
trajtojë, diagnostifikojë njerëzit në menyrë të pavarur.
Shpeshherë ndodh që të ngatërrohen profesioni i psikologut me atë të
psikiatrit. Prandaj është e rëndësishme që të bëhet dallimi mes
psikologut (psikologut klinik) dhe psikiatrit.
Psikiatri nuk mund të krahasohet më psikologun. Ai është krejt ndryshe.
Psikiatrët janë mjekë të specializuar të trajtimin e sjelljeve anormale
dhe si të tillë ata mund të rekomandojnë medikamente, gjë që smund ta
bëjnë psikologët. Psikiatrët ndjekin shkollën mjeksore dhe janë në
fillim doktor në mjeksi. Ata pastaj specializohen në trajtimin e sjelles
anormale, sëmundjet psikike. Psikiatrët shohin te problemet e sjelljës
së pacientit shkaqe mjeksore dhe në këtë mënyrë përdorin trajtim
mjeksor, dmth. terapi me medikamente, krahas terapisë psikologjike.
Psikiatria është degë e mjeksisë, jo e psikologjisë.
Psikologu klinik diplomon në psikologji dhe më pas vazhdon studimet
pasuniversitare. Zakonisht pas dy apo tre vjetësh i jepet grada e
zakonshme për psikologët Ph. D. ose Dr. phil. (doktor i filozofisë). Pas
kësaj, ai duhet të praktikoj një kohë të gjatë në një instuticion nën
kujdesjën e psikologëve të tjerë ose psikiatërve, para se të fillojë të
trajtojë, diagnostifikojë njerëzit në menyrë të pavarur.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:37 pm
Djegia profesionale: shenjat, simptomat dhe parandalimi
Duke identifikuar shkaktarët e stresit tuaj, duke njohur kontrollin tuaj
të kufizuar në ndonjë situatë të dhënë, dhe duke u kujdesur fizikisht
dhe emocionalisht për veten tuaj, mund të ndihmoni t’i shmangeni djegies
profesionale.
Çfarë është djegia profesionale?
Djegia profesionale është një gjendje e dobësimit fizik dhe emocional, e
shkaktuar nga stresi i tepërt dhe i tejzgjatur. Ajo mund të shfaqet kur
ju ndiheni të dërmuar dhe të pa aftë t’i përmbushni kërkesat tuaja.
Përderisa stresi vazhdon, ju filloni të humbni interesimin dhe motivimin
që të ka udhëhequr të merrni punën tuaj në vend të parë.
Djegia profesionale redukton produktivitetin dhe bllokon fuqinë tuaj,
duke ju lënë te ju ndjenjën e pashpresës, pafuqisë, duke ju bërë cinik
dhe emocionalisht të prekur.
Si të vëreni se po kaloni në djegie profesionale?
Për shkak se djegia profesionale nuk ndodh brenda një nate, ai është një
proces i cili ndodh në ambientet e punës. Djegia profesionale zakonisht
i ka rrënjët e saj në stres, kështu që sa më herët t’i vëreni simptomat
e stresit dhe të kujdeseni për to, aq më mirë mund ti shmangeni djegies
profesionale.
Shenjat e djegies profesionale, priren të jenë më shumë mentale se fizike. Ato mund të përfshijnë ndjenjën e:
* Frustrimit dhe pafuqisë
* Pashpresës
* Shterjes së energjisë emocionale
* Ndarjes, tërheqjes dhe izolimit.
* Ndjenjës si i kurthuruar.
* Dështimit në atë që keni bërë.
* Irritimit
* Pikëllimit
* Cinizmit
Nëse përfshiheni nga kjo sindromë, vazhdimisht jeni te acaruar dhe kjo
gjithashtu krijon një ambient në punë të padëshirueshëm jo vetëm për ju
por edhe për të gjithë ata që punojnë me ju. Por kjo sindromë mund të
shfaqet edhe me simptoma depresive, lodhje, mos ushqyerje e mirë,
pagjumësi, apo të shfaq sjellje të reja si pirja e duhanit, alkoolit,
angazhimi në sjellje seksuale të rrezikshme.
Cili është ndryshimi ndërmjet stresit dhe djegies profesionale?
Djegia profesionale mund të jetë rezultat i stresit të vazhdueshëm, dhe
si i tillë mund të interpretohet si reagim ndaj stresit në punë. Stresi
në punë është i lidhur me disa profesione të cilat kërkojnë angazhim të
madh fizik dhe psikologjik, ndërsa sindromi i djegies profesionale është
i lidhur në mënyrë të drejtpërdrejt me presionin në punë.
Njerëzit e stresuar nga puna përjetojnë mbingarkesë, emocionet i kanë
shumë të shprehura, mund të jenë hiperaktivë, të shqetësuar etj. Ata që
përjetojnë sindromin e djegies profesionale ndihen të zbrazët, të
pamotivuar, të pakujdesshëm, karakterizohen nga mosangazhimi, humbja e
energjisë etj.
Edhe një dallim tjetër ndërmjet stresit dhe djegies profesionale:
Përderisa ju jeni zakonisht i vetëdijshëm që jeni në stres, jo gjithnjë e
vëreni kur djegia profesionale ndodh. Simptomat e djegies personale –
pa shpresë, cinik, dallimi nga të tjerët – mund të marrin kohë derisa të
dalin në sipërfaqe.
Kush e shkakton djegien personale të punës?
Shumica nga ne kemi ditë kur jemi të mërzitur shumë nga ajo që e bëjmë
në punë; kur kolegët dhe drejtorët janë jo tolerant, kur dhjetëra punë
që kryejmë nuk vërehen, kur zvarriten punët, kur ofendohemi nga te
punësuarit, kur kolegët vazhdimisht janë të inatosur, klientët të
pakënaqur, por ka dhe situata të cilat ju vendosin para presionit
psikologjik si:
* Vënia e qëllimeve të parealizueshme, të jeni të imponuar t’i realizoni
ato. Pritet të kryesh në të njëjtën kohë shumë obligime për shumë
njerëz.
* Puna nën rregulla që duken të jenë të detyrueshme apo ndëshkuese pa arsye.
* Kryerja e punës e cila shpeshherë shkakton cenimin e vlerave tuaja personale.
* Të mërzitur nga puna e cila asnjëherë nuk ndryshon apo nuk ju sfidon.
* Ndjenja gracke për arsye ekonomike nga një punë të cilës i përgjigjen përshkrimet nga më lartë.
Ne të gjithë kemi ditë të vështira në punë. Por kur çdo ditë është e
tille ju keni shanse më shumë të përjetoni sindromën e djegies
profesionale.
Më të rrezikuar mund të jenë ata në shërbime profesionale, të cilët e
kalojnë gjithë kohën e punës në plotësimin e nevojave të të tjerëve,
veçanërisht nëse puna e tyre i vë në kontakt të shpeshtë me anën e errët
apo tragjike të përvojës së njeriut, apo nëse nuk paguhen mirë, nuk
çmohen apo kritikohen për gjëra që janë jashtë kontrollit të tyre.
A mundet djegia profesionale të parandalohet apo të kurohet?
Për shkak se djegia profesionale është e lidhur me stresin, shumë metoda
efektive kundër shfaqjes së stresit mund të ndihmojnë ta parandaloni
djegien profesionale. Por një gjë është me rëndësi, të ndërtohet dhe të
mirëmbahet një bazë e mirë e shëndetit fizik, kështu që hani mirë, flini
mjaftë, dhe bëje përvojën pjesë të jetës së përditshme.
Mënyra më efektive ta largoni djegien profesionale është të ndalni atë
që jeni duke bërë dhe të bëni diçka tjetër, edhe nëse do të thotë ti
ndërroni punët apo karrierat. Por nëse kjo nuk është një zgjidhje për
ju, ka ende gjëra që mund të bëni që ta përmirësoni situatën, apo të
paktën gjendjen mendore.
Disa këshilla për ta parandaluar djegien profesionale në punë
Sqaroni përshkrimin e detyrave tuaja në punë
Kërkoni nga mbikëqyrësi juaj për një përshkrim detyrash dhe
përgjegjësish të reja. Pastaj ju do të jeni në gjendje të vëreni se disa
nga punët të cilat pritet ti kryeni, nuk janë pjesë e përshkrimit tënd
dhe të fitoni besimin duke treguar se ju jeni duke kryer më shumë punë
nga ç’janë përshkruar më lartë.
Duke identifikuar shkaktarët e stresit tuaj, duke njohur kontrollin tuaj
të kufizuar në ndonjë situatë të dhënë, dhe duke u kujdesur fizikisht
dhe emocionalisht për veten tuaj, mund të ndihmoni t’i shmangeni djegies
profesionale.
Çfarë është djegia profesionale?
Djegia profesionale është një gjendje e dobësimit fizik dhe emocional, e
shkaktuar nga stresi i tepërt dhe i tejzgjatur. Ajo mund të shfaqet kur
ju ndiheni të dërmuar dhe të pa aftë t’i përmbushni kërkesat tuaja.
Përderisa stresi vazhdon, ju filloni të humbni interesimin dhe motivimin
që të ka udhëhequr të merrni punën tuaj në vend të parë.
Djegia profesionale redukton produktivitetin dhe bllokon fuqinë tuaj,
duke ju lënë te ju ndjenjën e pashpresës, pafuqisë, duke ju bërë cinik
dhe emocionalisht të prekur.
Si të vëreni se po kaloni në djegie profesionale?
Për shkak se djegia profesionale nuk ndodh brenda një nate, ai është një
proces i cili ndodh në ambientet e punës. Djegia profesionale zakonisht
i ka rrënjët e saj në stres, kështu që sa më herët t’i vëreni simptomat
e stresit dhe të kujdeseni për to, aq më mirë mund ti shmangeni djegies
profesionale.
Shenjat e djegies profesionale, priren të jenë më shumë mentale se fizike. Ato mund të përfshijnë ndjenjën e:
* Frustrimit dhe pafuqisë
* Pashpresës
* Shterjes së energjisë emocionale
* Ndarjes, tërheqjes dhe izolimit.
* Ndjenjës si i kurthuruar.
* Dështimit në atë që keni bërë.
* Irritimit
* Pikëllimit
* Cinizmit
Nëse përfshiheni nga kjo sindromë, vazhdimisht jeni te acaruar dhe kjo
gjithashtu krijon një ambient në punë të padëshirueshëm jo vetëm për ju
por edhe për të gjithë ata që punojnë me ju. Por kjo sindromë mund të
shfaqet edhe me simptoma depresive, lodhje, mos ushqyerje e mirë,
pagjumësi, apo të shfaq sjellje të reja si pirja e duhanit, alkoolit,
angazhimi në sjellje seksuale të rrezikshme.
Cili është ndryshimi ndërmjet stresit dhe djegies profesionale?
Djegia profesionale mund të jetë rezultat i stresit të vazhdueshëm, dhe
si i tillë mund të interpretohet si reagim ndaj stresit në punë. Stresi
në punë është i lidhur me disa profesione të cilat kërkojnë angazhim të
madh fizik dhe psikologjik, ndërsa sindromi i djegies profesionale është
i lidhur në mënyrë të drejtpërdrejt me presionin në punë.
Njerëzit e stresuar nga puna përjetojnë mbingarkesë, emocionet i kanë
shumë të shprehura, mund të jenë hiperaktivë, të shqetësuar etj. Ata që
përjetojnë sindromin e djegies profesionale ndihen të zbrazët, të
pamotivuar, të pakujdesshëm, karakterizohen nga mosangazhimi, humbja e
energjisë etj.
Edhe një dallim tjetër ndërmjet stresit dhe djegies profesionale:
Përderisa ju jeni zakonisht i vetëdijshëm që jeni në stres, jo gjithnjë e
vëreni kur djegia profesionale ndodh. Simptomat e djegies personale –
pa shpresë, cinik, dallimi nga të tjerët – mund të marrin kohë derisa të
dalin në sipërfaqe.
Kush e shkakton djegien personale të punës?
Shumica nga ne kemi ditë kur jemi të mërzitur shumë nga ajo që e bëjmë
në punë; kur kolegët dhe drejtorët janë jo tolerant, kur dhjetëra punë
që kryejmë nuk vërehen, kur zvarriten punët, kur ofendohemi nga te
punësuarit, kur kolegët vazhdimisht janë të inatosur, klientët të
pakënaqur, por ka dhe situata të cilat ju vendosin para presionit
psikologjik si:
* Vënia e qëllimeve të parealizueshme, të jeni të imponuar t’i realizoni
ato. Pritet të kryesh në të njëjtën kohë shumë obligime për shumë
njerëz.
* Puna nën rregulla që duken të jenë të detyrueshme apo ndëshkuese pa arsye.
* Kryerja e punës e cila shpeshherë shkakton cenimin e vlerave tuaja personale.
* Të mërzitur nga puna e cila asnjëherë nuk ndryshon apo nuk ju sfidon.
* Ndjenja gracke për arsye ekonomike nga një punë të cilës i përgjigjen përshkrimet nga më lartë.
Ne të gjithë kemi ditë të vështira në punë. Por kur çdo ditë është e
tille ju keni shanse më shumë të përjetoni sindromën e djegies
profesionale.
Më të rrezikuar mund të jenë ata në shërbime profesionale, të cilët e
kalojnë gjithë kohën e punës në plotësimin e nevojave të të tjerëve,
veçanërisht nëse puna e tyre i vë në kontakt të shpeshtë me anën e errët
apo tragjike të përvojës së njeriut, apo nëse nuk paguhen mirë, nuk
çmohen apo kritikohen për gjëra që janë jashtë kontrollit të tyre.
A mundet djegia profesionale të parandalohet apo të kurohet?
Për shkak se djegia profesionale është e lidhur me stresin, shumë metoda
efektive kundër shfaqjes së stresit mund të ndihmojnë ta parandaloni
djegien profesionale. Por një gjë është me rëndësi, të ndërtohet dhe të
mirëmbahet një bazë e mirë e shëndetit fizik, kështu që hani mirë, flini
mjaftë, dhe bëje përvojën pjesë të jetës së përditshme.
Mënyra më efektive ta largoni djegien profesionale është të ndalni atë
që jeni duke bërë dhe të bëni diçka tjetër, edhe nëse do të thotë ti
ndërroni punët apo karrierat. Por nëse kjo nuk është një zgjidhje për
ju, ka ende gjëra që mund të bëni që ta përmirësoni situatën, apo të
paktën gjendjen mendore.
Disa këshilla për ta parandaluar djegien profesionale në punë
Sqaroni përshkrimin e detyrave tuaja në punë
Kërkoni nga mbikëqyrësi juaj për një përshkrim detyrash dhe
përgjegjësish të reja. Pastaj ju do të jeni në gjendje të vëreni se disa
nga punët të cilat pritet ti kryeni, nuk janë pjesë e përshkrimit tënd
dhe të fitoni besimin duke treguar se ju jeni duke kryer më shumë punë
nga ç’janë përshkruar më lartë.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:37 pm
Kërko detyra të reja
Nëse keni qenë duke bërë punën e njëjtë për kohë të gjatë, kërko të bësh
diçka të re: nivel të shkallës tjetër, vend tjetër shitjeje, makinë
tjetër etj.
Kërkoni një punë të re
Freskoni vendimin tuaj dhe filloni me punë të cilat janë të lidhura me profesionin tuaj, por të ndryshme nga ajo që bëni tani.
Bëni një ndryshim në karrierë
Nëse e dini se dëshironi të punoni në një karrierë tjetër, filloni të
bëni hapat drejt saj tash, edhe nëse është një bashkim punësh për një
kohë.
Gjeni cilat janë kërkesat për punën të cilën vërtetë e dëshironi dhe filloni të takoheni me udhëheqësit kohë pas kohe.
Merrni këshilla për karrierë
Konsultohuni me këshilltarin për karrierë, apo përdorni shërbimet e ndonjë agjencioni që ofron shërbime profesionale.
Mësoni kufijtë tuaj
Bëhuni real rreth asaj sa mund të jepni nga koha dhe nga vetja juaj,
vendosni kufijtë, dhe tregoni këta kufij tek anëtarët e familjes, dhe
njerëzve të tjerë që janë të përfshire në jetën tuaj.
Pranoni ndjenjat tuaja
Shprehni ndjenjat tuaja tek të tjerët të cilët do të dëgjojnë, kuptojnë,
dhe nuk do të ju gjykojnë. Djegia profesionale përfshinë ndjenja që
acarohen dhe zmadhohen, kështu që sigurohuni t’i lini emocionet tuaja në
rrugë produktive dhe të shëndetshme.
Besoni dhe shoqërohuni me te tjerët
Flisni me njerëzit për atë që ndieni, mos i mbani emocionet e mbyllura,
Kjo është pika kur profesionistet mund t’ju ndihmojnë, por miqtë dhe
anëtarët e besueshëm të familjes, mund të ndihmojnë po ashtu.
Megjithëse përdorimi i kohës për të pushuar është e rëndësishme për
reduktimin e stresit, nëse ju po i afroheni djegies profesionale, është
vendimtare të krijoni marrëdhënie me njerëzit e tjerë dhe të kaloni kohë
duke u shoqëruar me ta. Marrëdhëniet e varfra dhe të izoluara mund të
ndikojnë në favor të djegies profesionale, por marrëdhëniet pozitive
mund të ndihmojnë në parandalimin apo reduktimin e sulmit të tij.
Ushqeni marrëdhënien tuaj më të afërt, si atë me partnerin tënd, fëmijët apo miqtë.
Këto marrëdhënie mund t’ju ndihmojnë ta riktheni energjinë dhe të
lehtësoni disa prej efekteve psikologjike të djegies profesionale, si
P.Sh. ndjenjën e nënvlerësimit. Provoni të lini mënjanë atë që po ju
djeg juve dhe shfrytëzojeni këtë kohë pozitive për ta ndarë me të
dashurit tuaj dhe të ngazëlleheni.
Në përgjithësi, ta parandaloni shërimin nga djegia personale, mësoni të
kultivoni metodat e ripërtëritjes personale, vetinformimit, dhe lidhjes
me të tjerët, dhe mos kini frikë t’i pranoni nevojat tuaja dhe të gjeni
mënyra t’i takoni ato.
Nëse keni qenë duke bërë punën e njëjtë për kohë të gjatë, kërko të bësh
diçka të re: nivel të shkallës tjetër, vend tjetër shitjeje, makinë
tjetër etj.
Kërkoni një punë të re
Freskoni vendimin tuaj dhe filloni me punë të cilat janë të lidhura me profesionin tuaj, por të ndryshme nga ajo që bëni tani.
Bëni një ndryshim në karrierë
Nëse e dini se dëshironi të punoni në një karrierë tjetër, filloni të
bëni hapat drejt saj tash, edhe nëse është një bashkim punësh për një
kohë.
Gjeni cilat janë kërkesat për punën të cilën vërtetë e dëshironi dhe filloni të takoheni me udhëheqësit kohë pas kohe.
Merrni këshilla për karrierë
Konsultohuni me këshilltarin për karrierë, apo përdorni shërbimet e ndonjë agjencioni që ofron shërbime profesionale.
Mësoni kufijtë tuaj
Bëhuni real rreth asaj sa mund të jepni nga koha dhe nga vetja juaj,
vendosni kufijtë, dhe tregoni këta kufij tek anëtarët e familjes, dhe
njerëzve të tjerë që janë të përfshire në jetën tuaj.
Pranoni ndjenjat tuaja
Shprehni ndjenjat tuaja tek të tjerët të cilët do të dëgjojnë, kuptojnë,
dhe nuk do të ju gjykojnë. Djegia profesionale përfshinë ndjenja që
acarohen dhe zmadhohen, kështu që sigurohuni t’i lini emocionet tuaja në
rrugë produktive dhe të shëndetshme.
Besoni dhe shoqërohuni me te tjerët
Flisni me njerëzit për atë që ndieni, mos i mbani emocionet e mbyllura,
Kjo është pika kur profesionistet mund t’ju ndihmojnë, por miqtë dhe
anëtarët e besueshëm të familjes, mund të ndihmojnë po ashtu.
Megjithëse përdorimi i kohës për të pushuar është e rëndësishme për
reduktimin e stresit, nëse ju po i afroheni djegies profesionale, është
vendimtare të krijoni marrëdhënie me njerëzit e tjerë dhe të kaloni kohë
duke u shoqëruar me ta. Marrëdhëniet e varfra dhe të izoluara mund të
ndikojnë në favor të djegies profesionale, por marrëdhëniet pozitive
mund të ndihmojnë në parandalimin apo reduktimin e sulmit të tij.
Ushqeni marrëdhënien tuaj më të afërt, si atë me partnerin tënd, fëmijët apo miqtë.
Këto marrëdhënie mund t’ju ndihmojnë ta riktheni energjinë dhe të
lehtësoni disa prej efekteve psikologjike të djegies profesionale, si
P.Sh. ndjenjën e nënvlerësimit. Provoni të lini mënjanë atë që po ju
djeg juve dhe shfrytëzojeni këtë kohë pozitive për ta ndarë me të
dashurit tuaj dhe të ngazëlleheni.
Në përgjithësi, ta parandaloni shërimin nga djegia personale, mësoni të
kultivoni metodat e ripërtëritjes personale, vetinformimit, dhe lidhjes
me të tjerët, dhe mos kini frikë t’i pranoni nevojat tuaja dhe të gjeni
mënyra t’i takoni ato.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:38 pm
Disa teknika për të frenuar ose kontrolluar mendimet stresante.
Ju mund ta dini se çfarë mendimesh ju stresojnë. Përpiqeni ti ndryshoni,
por më kot. Ato mbeten në trurin tuaj. Përsëriten e përsëriten
vazhdimisht. Bashkë me to mbeten në trupin tuaj edhe ankthi, mërzia,
zemërimi që i shoqëron. Nëse nuk mundeni t’i ndryshoni dot, ju të
paktën, mund t’i kontrolloni ato. T’i ndaloni që të shprehen. T’i
pakësoni, të minimizoni efektin e tyre mbi ju, madje edhe t’i shmangni,
të paktën për një farë kohe.
Ja disa prej teknikave që mund të përdorni :
Stopimi i mendimeve
Qëllimi i kësaj teknike është që të ndërprisni rrjedhën e mendimeve
stresante. Me ndërprerjen e rrjedhës së tyre ju ndryshoni pasojën. Si?
Shoqërojini mendimet stresante me një pasojë negative (lloj ndëshkimi).
Çdo sjellje që pasohet nga një ndëshkim ka prirjen që të mos përsëritet.
Më konkretisht:
• Zgjidhni një vend ku të mos ju shqetësojnë e as të mos shqetësoni të tjerët.
• Mbështillni grushtin e dorës së majtë me një garzë ngjitëse. (lekoplast)
• Shtrihuni diku e prisni disa sekonda. Pastaj filloni të mendoni rrëth
problemit që ju shqetëson me qëllim që të provokoni mendimet e
pakëndshme. Sapo ato të fillojnë e të vërshojnë në trurin tënd, thuaj «
STOP » me sa zë të kini dhe çmbështillni lekoplastin. Mund t’ju dhëmb
pakëz dora, por këtu qëndron lezeti. Fjala « STOP » e shoqëruar me
dhimbjen e dorës shkakton ndërprerjen e rrjedhës së mendimeve stresante.
Praktikoni përsëri, por pakëz më ndryshe :
• Shtrihuni diku dhe lëreni veten tuaj të lirë. Mos i sillni mendimet e
pakëndëshme në mendjen tuaj në mënyrë të pavullnetshme. Thjeshtë lëreni
mëndjen tuaj të shkojë nga të dojë. Sapo mendimet e pakëndëshme të
fillojnë të shfaqen, thpni « STOP », me një zë normal dhe në të njëjtën
kohë çmbështillni lekoplastin.
Praktikohuni përsëri, me një ndryshim tjetër :
• Shtrihuni diku dhe relaksohuni. Lëreni mëndjen tuaj të shkojë nga të
dojë. Mos u sforconi të mendoni. Sapo mendimet negative të shfaqen në
trurin tuaj, mendoni fjalën « STOP » FUQISHËM ME ZËRIN E MENDJES DHE
Çmbështillni njëkohësisht lekoplastin. Përsëriteni disa herë.
• Shtrihuni dhe lëreni mëndjen tuaj të shkojë nga të dojë. Sapo mendimet
negative të shfaqen në trurin tuaj mendoni vetëm “STOP”, pa e
çmbështjellë lekoplastin.
• Dhe më tej, në situate reale në jetë: sa herë që fillon vargu i
mendimeve negative të shfaqet në mendjen tuaj, thoni “STOP”, me mend. Ju
s’mund të mendoni dy gjëra në të njëjtën kohë. Duke thënë “STOP”, ju
ndërprisni rrjedhën e mendimeve negative, duke mos e lejuar atë të ketë
efektin e zakonshëm tek ju.
• Ju mund të përdorni edhe një variant tjetër. Sa herë që mendimet
negative vërshojnë në trurin tuaj, mendoni sikur ndriçohet para jush
fjala “STOP” me drita neoni.
Disa këshilla:
• Nuk është mirë që ta praktikoni këtë teknikë menjëherë, me shqetësimet
që janë shumë shqetësuese për ju. Filloni shkallë-shkallë, njëherë me
mendimet më pak shqetësuese, e gradualisht, më pas me ato që ju
shqetësojnë më shumë.
• Mos praktikoni në fillim kur nuk jeni me humor të mirë, apo kur vëmendja juaj është shumë e shpërqendruar.
• Nëse ju jeni shumë i depresuar dhe keni përjetuar edhe mendime
vetëvrasëse, praktikimi i kësaj teknike nuk ju ndihmon, por përkundrazi
mund ta thellojë turbullirën tuaj.
Implozioni (përmbytja në fantazi)
• Nëse në trurin tuaj shfaqet një mendim apo imazh negative, rrini me
të. Rrini me të në mendjen tuaj. Perjetojeni e ripërjetojeni disa herë.
• Përsëriteni atë disa herë me zë të lartë. Përsëriteni me zë të lartë
atë që ju shqetëson aq herë, deri sa ta vëreni se ju qëndroni me të pa
patur ndonjë përjetim negative.
• Nëse ajo që shfaqet në mendjen tuaj është një imazh negative,
përshkruajeni përmbajtjen e këtij imazhi disa herë me zë të lartë, aq
herë sa ju të arrini ta përshkruani atë pa përjetuar ndonjë emocion
negativ.
Fokusimi
• Sa herë që në mendjen tuaj të vërshojnë mendime negative, thoni “STOP” me mendjen tuaj.
• Fokusojeni vëmendjen tuaj në një objekt specific. Vëzhgoni detajet e
këtij objekti. Librin që jeni duke lexuar, filxhanin e kafesë, karrigen
ku jeni ulur, vëzhgoni gjithçka që mund të vëzhgohet nga vendi ku jeni.
Një object specifik.
• Fokusojeni të gjithë vëmendjen tuaj në objektin që po vëzhgoni. Kur
mëndja juaj është e zënë me objektin ku jeni fokusuar, nuk ka vënd për
mendime negative.
Të shtyrët e mendimeve stresante
[size=4]Ju mund të praktikoni këtë ecuri të thjeshtë për të kufizuar shqetësimin tuaj:
• Vëzhgojini me kujdes shqetësimet tuaja gjatë ditës. Mundohuni të
përcaktoni kur ju fillojnë t’ju shqetësojnë mendimet negative.
• Caktojini vetes detyrë që të merreni me shqetësimet tuaja gjysëm ore,
çdo ditë, në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vënd. Cila është periudha
juaj e shqetësimit?
• Shtyjini mendimet tuaja shqetësuese. Në çdo kohë që ju e ndieni se po
filloni të shqetësoheni, shtyjini mendimet tuaja, deri në atë periudhë
të ditës, të cilën ju e keni caktuar për t’u marë me shqetësimet tuaja.
• Kur në mendjen tuaj të shfaqen mendimet shqetësuese, jashtë periudhës
ditore që ju keni caktuar për t’u marrë me to, zëvendësojini ato.
Fokusoni vëmendjen në atë punë që keni në dorë, apo në diçka tjetër
përreth.
• Më e rëndësishmja. Përdoreni periudhën ditore të caktuar, për t’u marrë në mënyrë intensive me shqetësimet tuaja.
Detyrat e pakëndshme
Sa herë që në mendjen tuaj të shfaqen mendime negative, përfshijuni
energjikisht në kryerjen e ndonjë detyre që ju e konsideroni të
pakëndshme p.sh. larja e dyshemesë, fshirja e pluhurave etj.
Prof. Dr. Dhori Karaj, Psikologjia e stresit
Ju mund ta dini se çfarë mendimesh ju stresojnë. Përpiqeni ti ndryshoni,
por më kot. Ato mbeten në trurin tuaj. Përsëriten e përsëriten
vazhdimisht. Bashkë me to mbeten në trupin tuaj edhe ankthi, mërzia,
zemërimi që i shoqëron. Nëse nuk mundeni t’i ndryshoni dot, ju të
paktën, mund t’i kontrolloni ato. T’i ndaloni që të shprehen. T’i
pakësoni, të minimizoni efektin e tyre mbi ju, madje edhe t’i shmangni,
të paktën për një farë kohe.
Ja disa prej teknikave që mund të përdorni :
Stopimi i mendimeve
Qëllimi i kësaj teknike është që të ndërprisni rrjedhën e mendimeve
stresante. Me ndërprerjen e rrjedhës së tyre ju ndryshoni pasojën. Si?
Shoqërojini mendimet stresante me një pasojë negative (lloj ndëshkimi).
Çdo sjellje që pasohet nga një ndëshkim ka prirjen që të mos përsëritet.
Më konkretisht:
• Zgjidhni një vend ku të mos ju shqetësojnë e as të mos shqetësoni të tjerët.
• Mbështillni grushtin e dorës së majtë me një garzë ngjitëse. (lekoplast)
• Shtrihuni diku e prisni disa sekonda. Pastaj filloni të mendoni rrëth
problemit që ju shqetëson me qëllim që të provokoni mendimet e
pakëndshme. Sapo ato të fillojnë e të vërshojnë në trurin tënd, thuaj «
STOP » me sa zë të kini dhe çmbështillni lekoplastin. Mund t’ju dhëmb
pakëz dora, por këtu qëndron lezeti. Fjala « STOP » e shoqëruar me
dhimbjen e dorës shkakton ndërprerjen e rrjedhës së mendimeve stresante.
Praktikoni përsëri, por pakëz më ndryshe :
• Shtrihuni diku dhe lëreni veten tuaj të lirë. Mos i sillni mendimet e
pakëndëshme në mendjen tuaj në mënyrë të pavullnetshme. Thjeshtë lëreni
mëndjen tuaj të shkojë nga të dojë. Sapo mendimet e pakëndëshme të
fillojnë të shfaqen, thpni « STOP », me një zë normal dhe në të njëjtën
kohë çmbështillni lekoplastin.
Praktikohuni përsëri, me një ndryshim tjetër :
• Shtrihuni diku dhe relaksohuni. Lëreni mëndjen tuaj të shkojë nga të
dojë. Mos u sforconi të mendoni. Sapo mendimet negative të shfaqen në
trurin tuaj, mendoni fjalën « STOP » FUQISHËM ME ZËRIN E MENDJES DHE
Çmbështillni njëkohësisht lekoplastin. Përsëriteni disa herë.
• Shtrihuni dhe lëreni mëndjen tuaj të shkojë nga të dojë. Sapo mendimet
negative të shfaqen në trurin tuaj mendoni vetëm “STOP”, pa e
çmbështjellë lekoplastin.
• Dhe më tej, në situate reale në jetë: sa herë që fillon vargu i
mendimeve negative të shfaqet në mendjen tuaj, thoni “STOP”, me mend. Ju
s’mund të mendoni dy gjëra në të njëjtën kohë. Duke thënë “STOP”, ju
ndërprisni rrjedhën e mendimeve negative, duke mos e lejuar atë të ketë
efektin e zakonshëm tek ju.
• Ju mund të përdorni edhe një variant tjetër. Sa herë që mendimet
negative vërshojnë në trurin tuaj, mendoni sikur ndriçohet para jush
fjala “STOP” me drita neoni.
Disa këshilla:
• Nuk është mirë që ta praktikoni këtë teknikë menjëherë, me shqetësimet
që janë shumë shqetësuese për ju. Filloni shkallë-shkallë, njëherë me
mendimet më pak shqetësuese, e gradualisht, më pas me ato që ju
shqetësojnë më shumë.
• Mos praktikoni në fillim kur nuk jeni me humor të mirë, apo kur vëmendja juaj është shumë e shpërqendruar.
• Nëse ju jeni shumë i depresuar dhe keni përjetuar edhe mendime
vetëvrasëse, praktikimi i kësaj teknike nuk ju ndihmon, por përkundrazi
mund ta thellojë turbullirën tuaj.
Implozioni (përmbytja në fantazi)
• Nëse në trurin tuaj shfaqet një mendim apo imazh negative, rrini me
të. Rrini me të në mendjen tuaj. Perjetojeni e ripërjetojeni disa herë.
• Përsëriteni atë disa herë me zë të lartë. Përsëriteni me zë të lartë
atë që ju shqetëson aq herë, deri sa ta vëreni se ju qëndroni me të pa
patur ndonjë përjetim negative.
• Nëse ajo që shfaqet në mendjen tuaj është një imazh negative,
përshkruajeni përmbajtjen e këtij imazhi disa herë me zë të lartë, aq
herë sa ju të arrini ta përshkruani atë pa përjetuar ndonjë emocion
negativ.
Fokusimi
• Sa herë që në mendjen tuaj të vërshojnë mendime negative, thoni “STOP” me mendjen tuaj.
• Fokusojeni vëmendjen tuaj në një objekt specific. Vëzhgoni detajet e
këtij objekti. Librin që jeni duke lexuar, filxhanin e kafesë, karrigen
ku jeni ulur, vëzhgoni gjithçka që mund të vëzhgohet nga vendi ku jeni.
Një object specifik.
• Fokusojeni të gjithë vëmendjen tuaj në objektin që po vëzhgoni. Kur
mëndja juaj është e zënë me objektin ku jeni fokusuar, nuk ka vënd për
mendime negative.
Të shtyrët e mendimeve stresante
[size=4]Ju mund të praktikoni këtë ecuri të thjeshtë për të kufizuar shqetësimin tuaj:
• Vëzhgojini me kujdes shqetësimet tuaja gjatë ditës. Mundohuni të
përcaktoni kur ju fillojnë t’ju shqetësojnë mendimet negative.
• Caktojini vetes detyrë që të merreni me shqetësimet tuaja gjysëm ore,
çdo ditë, në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vënd. Cila është periudha
juaj e shqetësimit?
• Shtyjini mendimet tuaja shqetësuese. Në çdo kohë që ju e ndieni se po
filloni të shqetësoheni, shtyjini mendimet tuaja, deri në atë periudhë
të ditës, të cilën ju e keni caktuar për t’u marë me shqetësimet tuaja.
• Kur në mendjen tuaj të shfaqen mendimet shqetësuese, jashtë periudhës
ditore që ju keni caktuar për t’u marrë me to, zëvendësojini ato.
Fokusoni vëmendjen në atë punë që keni në dorë, apo në diçka tjetër
përreth.
• Më e rëndësishmja. Përdoreni periudhën ditore të caktuar, për t’u marrë në mënyrë intensive me shqetësimet tuaja.
Detyrat e pakëndshme
Sa herë që në mendjen tuaj të shfaqen mendime negative, përfshijuni
energjikisht në kryerjen e ndonjë detyre që ju e konsideroni të
pakëndshme p.sh. larja e dyshemesë, fshirja e pluhurave etj.
Prof. Dr. Dhori Karaj, Psikologjia e stresit
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:38 pm
Ti nuk je ti,ti je ti në ty!
Që nga mëngjesi e deri në mbrëmje, ne jetojmë dhe e vejmë në lëvizje
veten me fjalë. Ka shumë njerëz që edhe kur flenë flasin. Andaj, ne edhe
kur flemë, jemi të ngarkuar me fjalë. Fjalë, fjalë, fjalë...vetë,
fjalë...
I tërë Universi ose sistemi ynë solar është një hapësirë e madhe dhe e
pakufishme e evolucionit. Ky sistem në konstruksionin e vet është i
shtatëfishtë dhe përfshin botën materiale bashkë me gjashtë shtresat
tjera jomateriale, të shprehura në formë të gradacioneve progresive, që
ne do t'i quajmë si shtresa ose nivele. Niveli më i afërt i ndërtimit
tonë fizik (material) është plani astral, në të cilin hyjmë gjatë gjumit
dhe vdekjes fizike.
Kjo është një shtresë subtile e ndjenjave, e emocioneve dhe dëshirave
tona. Pas atij astral, plani tjetër më i lartë është niveli mental. Si
qenie e gjallë ne e kalojmë jetën më së shumti në këtë realitet dhe
përmes tij jemi të vetëdijshëm për të gjitha realitetet tjera. Këtu
bëjnë pjesë aftësitë dhe shkathtësitë e shumta të procesit të të
menduarit, të fantazisë, të planifikimit etj.
Ky plan, po ashtu është i ndërtuar nga dy nënplane: ai i ulët mental dhe
plani i lartë mental. Këto nënplane janë të njohura me terme për ne më
të popullarizuara dhe të pranuara edhe nga shkenca: nën plani i ulët
mental, si vetëdije, kurse ai i larti mental, si ndërvetëdije.
Pas planit mental, vjen plani intuitiv i lartësuar në shtresën e katërt
të qenies sonë hyjnore. Në literaturën e urtësisë së okultizmit, ky plan
quhet BUDDHI. Pas planit Buddhi ose intuitiv, vjen niveli më i lartë i
planit ATMIK, ANUPADAKA dhe si nivel i shtatë, gjegjësisht i pari nga
burimi, është plani ADI.
Për krijimin e një pikënisje elementare, sa për fillim, besoj se kjo do
të jetë e mjaftueshme, sepse, për të hyrë më thellë dhe më gjerësisht në
sqarimin e të kuptuarit të shtresimeve konkrete shpirtërore,
paraprakisht, në tërësi duhet të lirohemi nga paragjykimet tona të
logjikës materialiste të pranimit të realiteteve jomateriale, si dhe na
duhej një njohuri paraprake dhe kulturë më e gjerë në formimin e
koncepteve të qarta logjike gjatë operimit me mendime abstrakte
metafizike.
Që nga mëngjesi e deri në mbrëmje, ne jetojmë dhe e vejmë në lëvizje
veten me fjalë. Ka shumë njerëz që edhe kur flenë flasin. Andaj, ne edhe
kur flemë, jemi të ngarkuar me fjalë. Fjalë, fjalë, fjalë...vetë,
fjalë...
I tërë Universi ose sistemi ynë solar është një hapësirë e madhe dhe e
pakufishme e evolucionit. Ky sistem në konstruksionin e vet është i
shtatëfishtë dhe përfshin botën materiale bashkë me gjashtë shtresat
tjera jomateriale, të shprehura në formë të gradacioneve progresive, që
ne do t'i quajmë si shtresa ose nivele. Niveli më i afërt i ndërtimit
tonë fizik (material) është plani astral, në të cilin hyjmë gjatë gjumit
dhe vdekjes fizike.
Kjo është një shtresë subtile e ndjenjave, e emocioneve dhe dëshirave
tona. Pas atij astral, plani tjetër më i lartë është niveli mental. Si
qenie e gjallë ne e kalojmë jetën më së shumti në këtë realitet dhe
përmes tij jemi të vetëdijshëm për të gjitha realitetet tjera. Këtu
bëjnë pjesë aftësitë dhe shkathtësitë e shumta të procesit të të
menduarit, të fantazisë, të planifikimit etj.
Ky plan, po ashtu është i ndërtuar nga dy nënplane: ai i ulët mental dhe
plani i lartë mental. Këto nënplane janë të njohura me terme për ne më
të popullarizuara dhe të pranuara edhe nga shkenca: nën plani i ulët
mental, si vetëdije, kurse ai i larti mental, si ndërvetëdije.
Pas planit mental, vjen plani intuitiv i lartësuar në shtresën e katërt
të qenies sonë hyjnore. Në literaturën e urtësisë së okultizmit, ky plan
quhet BUDDHI. Pas planit Buddhi ose intuitiv, vjen niveli më i lartë i
planit ATMIK, ANUPADAKA dhe si nivel i shtatë, gjegjësisht i pari nga
burimi, është plani ADI.
Për krijimin e një pikënisje elementare, sa për fillim, besoj se kjo do
të jetë e mjaftueshme, sepse, për të hyrë më thellë dhe më gjerësisht në
sqarimin e të kuptuarit të shtresimeve konkrete shpirtërore,
paraprakisht, në tërësi duhet të lirohemi nga paragjykimet tona të
logjikës materialiste të pranimit të realiteteve jomateriale, si dhe na
duhej një njohuri paraprake dhe kulturë më e gjerë në formimin e
koncepteve të qarta logjike gjatë operimit me mendime abstrakte
metafizike.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:38 pm
“Sytë janë pasqyrë e shpirtit"
Thënjë shumë e vërtetë dhe antike - sytë janë pasqyrë e shpirtit. Njeriu
shumë gjëra mund t'i fshehi me sjelljet e veta, deklarimet, pamjen e
vet, por asnjëherë nuk mund të fshehi reflektimin e shpirtit të syve
sëtij/saj. Bebezat e syve zgjerohen kur dikush na pelqen, ndonjëhere
mblidhen. Shkëlqimi në sy tregon gjendjen tonë emotive dhe atë psikike.
Dridherimet, fokusimi i koncetruar i shikimit janë shprehje të gjendjes
sonë të brendshme por në të njëjtën kohë edhe reaksion në ngacmimet nga
jashtë apo në personin që e vështrojmë. Në sytë tanë shihet gjithcka -
gjendja emotive, shëndetësore, disponimi ......
Si mendoni juve? Jeni dakort më këtë fenomen?
Jeta eshte furi.
Furia seksuale, epidale, brutale, politike, magjike.
Na con ne lartesite me te shendritshme
dhe ne thellesite me te zymta.
Keshtu jemi gatuar
Ose keshtu qyteterojme veten per te fshehur..
Thënjë shumë e vërtetë dhe antike - sytë janë pasqyrë e shpirtit. Njeriu
shumë gjëra mund t'i fshehi me sjelljet e veta, deklarimet, pamjen e
vet, por asnjëherë nuk mund të fshehi reflektimin e shpirtit të syve
sëtij/saj. Bebezat e syve zgjerohen kur dikush na pelqen, ndonjëhere
mblidhen. Shkëlqimi në sy tregon gjendjen tonë emotive dhe atë psikike.
Dridherimet, fokusimi i koncetruar i shikimit janë shprehje të gjendjes
sonë të brendshme por në të njëjtën kohë edhe reaksion në ngacmimet nga
jashtë apo në personin që e vështrojmë. Në sytë tanë shihet gjithcka -
gjendja emotive, shëndetësore, disponimi ......
Si mendoni juve? Jeni dakort më këtë fenomen?
Jeta eshte furi.
Furia seksuale, epidale, brutale, politike, magjike.
Na con ne lartesite me te shendritshme
dhe ne thellesite me te zymta.
Keshtu jemi gatuar
Ose keshtu qyteterojme veten per te fshehur..
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:39 pm
Sigmund Freud (Zigmund Frojd 1856 - 1939) lindi më 6 maj të vitit 1856 në Freiberg, një qytet në Mähren (Çekia e sotme).
Familja e tij i takonte kulturës hebraike në ketë qytet dhe ky ishte
një nga 130 judenj në një qytet të banuar nga 4500 banorë. Frojdi filloi
universitetin në moshën 17 vjeçare, por nuk u promovua si mjek pas
provimeve derisa i plotësoi 25 vjet. Por kur u promovua, ai u punësua
menjëherë në spitalin e Vjenës. Në vitin 1903 Frojdin e takojmë si
profesor, pas 17 vitesh përvoje pune në profesion (koha normale ishte
tetë vjet), ndërsa në vitin 1886 u martua dhe kishte gjithsejt gjashtë
fëmijë.
Puna e parë e Frojdit në teorinë e psikoanalizes ishte ”Studie über
Hysterie” të cilën e shkroi së bashku me kolegun e tij të punës Joseph
Breuer (Jozef Brojer). Ky libër u botua në vitin 1895, pra nëntë vite,
pas hapjes së klinikës së tij private. Libri i parë të cilin ai e shkroi
vetë ishte ”Traumdeutung” - "Ëndërrshpjegim" që doli në qarkullim në
vitin 1899.
Në fillim më 1902 një grup studjuesish u interesua aq shumë rreth këtij
libri saqë filluan të takohen me Freudin çdo javë në shtëpinë e tij për
të diskutuar idenë e librit të ëndrrave dhe shkrimet e tjera në të.
Frojdi shkroi edhe një sasi të madhe librash dhe artikujsh mbi
psikoanalizën në fillim të vitit 1900. Në këtë kohë, ai ishte 40 vjeç,
që zakonisht mendohej si një moshë produktive në bazat shoqërore.
Në vitin 1908 u formua shoqata e psikoanalistëve, ku në fakt, shumë
studius të jashtëm udhëtonin shpesh në Vjenë për të studjuar tek Frojdi
dhe për ketë edhe mori edhe shumë urime dhe premtime dhe komplimente.
Në vitin 1909 Frojdi u bë mjek nderi në Clark University në Amerikë dhe
po në të njëjtin vit u mbajt edhe kongresi i parë mbi psikoanalizën në
Salzburg të Austrisë. Frojdi u propozua edhe për marrjen e çmimit Nobel,
por edhe pse zbuloi shumë, kontribuoi shumë dhe dha teori të
rëndesishme, ai nuk e mori kurrë ketë çmim.
E bija e tij Anna Freud filloj që të shkojë së bashku me të nëpër
seminare të ndryshme dhe e zëvendësonte edhe atë nganjëherë. Anna e cila
shkoj për analiza tek babai i saj dhe e studijoi psikoanalizen tek ai,
ishte edhe si sekretare e tij, infermiere por edhe si kolege më e
besuara e tij.
Divani i FreuditPërforcimi i nazistëve në Gjermani dhe përndjekja e
judenjve krijoi një pasiguri tek Frojdi. Në një bashkpunim të hershëm në
lidhje me një libër Woodrow Wilson (kryetar i Amerikës) Frojd e njihte
ambasadorin amerikan në Francë William Bullin dhe kishte marrëdhënje të
mira me të, ky e ndihmoi Frojdin që të dalë në Angli për shkak të
pasigurisë së tij në Gjermani, e gjithë kjo ndodhi në vitin 1938, kur ai
kaloi në Angli.
Në vitin 1923 Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak
ai bëri me dhjetera operacione që në fillimet e para të sëmundjes në
Austri. Pak pasiqë ai mbërriti në Angli, dhimbjet e tij u rritën aq
shumë saqë ndikuan që ai edhe e kërkoi nga mjeku që ti japë një sasi
morfine vdekjeprurëse më 23 shtator të vitit 1939.
Familja e tij i takonte kulturës hebraike në ketë qytet dhe ky ishte
një nga 130 judenj në një qytet të banuar nga 4500 banorë. Frojdi filloi
universitetin në moshën 17 vjeçare, por nuk u promovua si mjek pas
provimeve derisa i plotësoi 25 vjet. Por kur u promovua, ai u punësua
menjëherë në spitalin e Vjenës. Në vitin 1903 Frojdin e takojmë si
profesor, pas 17 vitesh përvoje pune në profesion (koha normale ishte
tetë vjet), ndërsa në vitin 1886 u martua dhe kishte gjithsejt gjashtë
fëmijë.
Puna e parë e Frojdit në teorinë e psikoanalizes ishte ”Studie über
Hysterie” të cilën e shkroi së bashku me kolegun e tij të punës Joseph
Breuer (Jozef Brojer). Ky libër u botua në vitin 1895, pra nëntë vite,
pas hapjes së klinikës së tij private. Libri i parë të cilin ai e shkroi
vetë ishte ”Traumdeutung” - "Ëndërrshpjegim" që doli në qarkullim në
vitin 1899.
Në fillim më 1902 një grup studjuesish u interesua aq shumë rreth këtij
libri saqë filluan të takohen me Freudin çdo javë në shtëpinë e tij për
të diskutuar idenë e librit të ëndrrave dhe shkrimet e tjera në të.
Frojdi shkroi edhe një sasi të madhe librash dhe artikujsh mbi
psikoanalizën në fillim të vitit 1900. Në këtë kohë, ai ishte 40 vjeç,
që zakonisht mendohej si një moshë produktive në bazat shoqërore.
Në vitin 1908 u formua shoqata e psikoanalistëve, ku në fakt, shumë
studius të jashtëm udhëtonin shpesh në Vjenë për të studjuar tek Frojdi
dhe për ketë edhe mori edhe shumë urime dhe premtime dhe komplimente.
Në vitin 1909 Frojdi u bë mjek nderi në Clark University në Amerikë dhe
po në të njëjtin vit u mbajt edhe kongresi i parë mbi psikoanalizën në
Salzburg të Austrisë. Frojdi u propozua edhe për marrjen e çmimit Nobel,
por edhe pse zbuloi shumë, kontribuoi shumë dhe dha teori të
rëndesishme, ai nuk e mori kurrë ketë çmim.
E bija e tij Anna Freud filloj që të shkojë së bashku me të nëpër
seminare të ndryshme dhe e zëvendësonte edhe atë nganjëherë. Anna e cila
shkoj për analiza tek babai i saj dhe e studijoi psikoanalizen tek ai,
ishte edhe si sekretare e tij, infermiere por edhe si kolege më e
besuara e tij.
Divani i FreuditPërforcimi i nazistëve në Gjermani dhe përndjekja e
judenjve krijoi një pasiguri tek Frojdi. Në një bashkpunim të hershëm në
lidhje me një libër Woodrow Wilson (kryetar i Amerikës) Frojd e njihte
ambasadorin amerikan në Francë William Bullin dhe kishte marrëdhënje të
mira me të, ky e ndihmoi Frojdin që të dalë në Angli për shkak të
pasigurisë së tij në Gjermani, e gjithë kjo ndodhi në vitin 1938, kur ai
kaloi në Angli.
Në vitin 1923 Frojdi u diagnostikua me kancer në gojë dhe për këtë shkak
ai bëri me dhjetera operacione që në fillimet e para të sëmundjes në
Austri. Pak pasiqë ai mbërriti në Angli, dhimbjet e tij u rritën aq
shumë saqë ndikuan që ai edhe e kërkoi nga mjeku që ti japë një sasi
morfine vdekjeprurëse më 23 shtator të vitit 1939.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:39 pm
Zigmund Frojdi dhe mendimi i një gjeniu
Një intervistë me Profesorin e "Psikologjisë dinamike" Dr.Xhovani Xhervis, në La Sapienza të Romës
Tek analizë e mbarueshme dhe analizë e pambarueshme, Frojdi pohon që
psikanalisti nuk duhet të konsiderohet një «dhënës urtësie». Në njëfarë
mënyre duhet të zbresë nga piedestali mbi të cilin vihet me lehtësi dhe
mbi të cilin nganjëherë bie, sepse shpesh «nuk është bartës shëndeti më
të madh mendor se pacientët e tij.
Materializmi dhe pozitivizmi i Frojdit e ndjejnë në mënyrë jo të
drejtpërdrejtë, por në mënyrë shumë më evidente, krizën e konceptimit të
individit të gjeneruar nga darvinizmi. Në këtë kuptim, Frojdi futet në
rrugën e hapur nga teoritë darviniane.
Profesor Xhervis le ta fillojmë këtë analizë të figurës së Zigmund
Frojdit duke përshkruar kontekstin historiko–kulturor që influencon mbi
veprën e tij.
Problemi i kontekstit është i një rëndësie qendrore pikërisht pse Frojd
paraqitet si pikë konvergjence e një serie temash, të cilat janë
qendrore të kulturës së tetëqindtës dhe, në të njëjtën kohë, si pikë
zgjidhjeje dhe kthese. Në radhë të parë, është oportune të flitet për
temën më të rëndësishme, domethënë krizën e konceptimit klasik të
individit. Në këtë kuptim, si mendimtar, si themelues i një korrenti
ideologjik, Frojdi me të drejtë afrohet me mendimtarë të tjerë: më të
rëndësishmit që vijnë në mendje, nga ky këndvështrim, janë Niçe, Marks
dhe Darvin. Ata përbëjnë atë që Paul Rikoeur e ka quajtur «shkolla e
dyshimit». Çfarë është dyshimi? Është dyshimi sistematik mbi
vetëlegjitimimin e ndërgjegjes. Paraardhësi ideologjik më i dukshëm i
Frojdit është Niçe, edhe pse Frojdi pohonte se nuk i kish lexuar veprat e
tij; ndoshta nuk ishte e vërtetë. Në fakt, mjaft qartë tek Niçe dhe më
parë tek Fransis Bejkën, tek Hjum dhe tek Shopenhauer, të cilët Frojdi i
kish lexuar ekziston një konceptim i krizës së individit, i «krizës së
Unit». Uni, thotë tashmë Niçe, nuk është diçka që është e dhënë, por
është diçka që është bërë: përkundrazi, njeriu luan me Unin e tij.
Ka diçka nga brendësia që dominon dhe përcakton Unin tënd si iluzion i
të qenit individ i plotë, i vetëlegjitimuar dhe i vetëpërcaktuar. Kjo
ishte pika qendrore për Frojdin, edhe pse nuk mjafton për të përcaktuar
të gjithë perspektivën e refleksionit të tij; ekzistojnë kështu elementë
të tjerë ideologjikë që kontribuojnë për ta përkufizuar. Njëri
sigurisht jepet nga influenca e darvinizmit. Darvini është sot një
figurë gjerësisht e rivlerësuar në shkencën moderne pikërisht prej
influencës që ka pasur gjatë të gjithë rrugës së psikologjisë të
nëntëqindtës, si dhe mbi biologjinë. Me të fillon një kritikë
sistematike ndaj konceptimit idealist të individit dhe fillon edhe
demonizimi i botës naive për të konceptuar ndërgjegjen. Darvini pohon në
mënyrë eksplicite se diferencat midis njeriut dhe kafshëve janë si
diferenca cilësore, por edhe që përcaktohen në procesin evolutiv, në të
cilin nuk asgjë thelbësisht të re që të futet nga jashtë. Në thelb,
njeriu është kafshë ose bir kafshe dhe Frojdi e ka të qartë në mendje
këtë definicion. Materializmi dhe pozitivizmi i Frojdit e ndjejnë në
mënyrë jo të drejtpërdrejtë, por në mënyrë shumë më evidente, krizën e
konceptimit të individit të gjeneruar nga darvinizmi. Në këtë kuptim,
Frojdi futet në rrugën e hapur nga teoritë darviniane.
Të ndalemi në korpusin frojdian në përgjithësi: si na paraqitet komplesivisht?
Tema dhe problemi i domethënies së veprave të Frojdit është me interes
të jashtëzakonshëm, si dhe shumë kompleks. Në qoftë se shqyrtojmë
korpusin e veprave frojdiane, vërejmë se ai përgjithësisht përmblidhet
në dhjetë vëllime, në të cilat janë veprat e tij me interes
psiko-analitik. Lihen jashtë disa vepra rinore, që nuk janë të
rëndësishme drejtpërsëdrejti për sa i përket psikanalizës. Frojdi ka
shkruar vepra të rëndësishme, duke filluar nga viti 1895, deri në epokën
e vdekjes, deri më 1937-1938; bëhet fjalë për një seri shkrimesh,
punimesh, që qëndrojnë në një hark vitesh mjaft të gjerë. Menjëherë
është për t’u thënë një gjë: opusi zyrtar frojdian nuk përfshin
epistolarin, sepse thjesht nuk është zakon ta bashkosh me shkrimet e
tjera. Epistolarët, që janë me interes të jashtëzakonshëm, janë botuar
vetëm kohët e fundit. Ka shkrime të tjera të Frojdit, në veçanti disa
letra, që akoma nuk janë bërë publike nga ata që janë trashëgimtarët dhe
që ruhen në Shtetet e Bashkuara. Kjo veç të tjerash provokon mjaft
polemika.
Epistolarët, për shembull korrespondenca me Jung apo me Frais, janë të
rëndësishme për sa mund të kapim të formuarin e ideve frojdiane dhe
lindjen e vetë psikanalizës. Pjesë të tjera të epistolarëve janë me
interes më të specializuar, më margjinale, midis të cilëve epistolari
midis Frojdit dhe Ferençit, i cili është botuar kohët e fundit. Shkrimet
e Frojdit janë heterogjene: midis tyre gjejmë shkrime sistematike, punë
të rastësishme, me karakter didaktik dhe shkrime të tjera që nuk u pati
as dëshirën dhe as kohën t’i rilexonte dhe kështu që u botuan në formën
e bocave. Niveli i punimit është shumë i ndryshëm. Për më shumë, është
për t’u vërejtur se nëpërmjet këtyre shkrimeve regjistrojmë një
evolucion në mendimin e Frojdit, por edhe një degëzim, në kuptimin që
disa tema, për shembull konceptimi i mendjes, struktura e mendjes, ajo
që quhet «metapsikologjia» dukshëm modifikohen. Tema të tjera shtohen me
kalimin e kohës në kuadrin e kërkimit të Frojdit; ai është marrë me
tema me interes të jashtëzakonshëm me karakter antropologjik, filozofik e
social, sidomos në dy dekadat e fundit të jetës së tij.
Një intervistë me Profesorin e "Psikologjisë dinamike" Dr.Xhovani Xhervis, në La Sapienza të Romës
Tek analizë e mbarueshme dhe analizë e pambarueshme, Frojdi pohon që
psikanalisti nuk duhet të konsiderohet një «dhënës urtësie». Në njëfarë
mënyre duhet të zbresë nga piedestali mbi të cilin vihet me lehtësi dhe
mbi të cilin nganjëherë bie, sepse shpesh «nuk është bartës shëndeti më
të madh mendor se pacientët e tij.
Materializmi dhe pozitivizmi i Frojdit e ndjejnë në mënyrë jo të
drejtpërdrejtë, por në mënyrë shumë më evidente, krizën e konceptimit të
individit të gjeneruar nga darvinizmi. Në këtë kuptim, Frojdi futet në
rrugën e hapur nga teoritë darviniane.
Profesor Xhervis le ta fillojmë këtë analizë të figurës së Zigmund
Frojdit duke përshkruar kontekstin historiko–kulturor që influencon mbi
veprën e tij.
Problemi i kontekstit është i një rëndësie qendrore pikërisht pse Frojd
paraqitet si pikë konvergjence e një serie temash, të cilat janë
qendrore të kulturës së tetëqindtës dhe, në të njëjtën kohë, si pikë
zgjidhjeje dhe kthese. Në radhë të parë, është oportune të flitet për
temën më të rëndësishme, domethënë krizën e konceptimit klasik të
individit. Në këtë kuptim, si mendimtar, si themelues i një korrenti
ideologjik, Frojdi me të drejtë afrohet me mendimtarë të tjerë: më të
rëndësishmit që vijnë në mendje, nga ky këndvështrim, janë Niçe, Marks
dhe Darvin. Ata përbëjnë atë që Paul Rikoeur e ka quajtur «shkolla e
dyshimit». Çfarë është dyshimi? Është dyshimi sistematik mbi
vetëlegjitimimin e ndërgjegjes. Paraardhësi ideologjik më i dukshëm i
Frojdit është Niçe, edhe pse Frojdi pohonte se nuk i kish lexuar veprat e
tij; ndoshta nuk ishte e vërtetë. Në fakt, mjaft qartë tek Niçe dhe më
parë tek Fransis Bejkën, tek Hjum dhe tek Shopenhauer, të cilët Frojdi i
kish lexuar ekziston një konceptim i krizës së individit, i «krizës së
Unit». Uni, thotë tashmë Niçe, nuk është diçka që është e dhënë, por
është diçka që është bërë: përkundrazi, njeriu luan me Unin e tij.
Ka diçka nga brendësia që dominon dhe përcakton Unin tënd si iluzion i
të qenit individ i plotë, i vetëlegjitimuar dhe i vetëpërcaktuar. Kjo
ishte pika qendrore për Frojdin, edhe pse nuk mjafton për të përcaktuar
të gjithë perspektivën e refleksionit të tij; ekzistojnë kështu elementë
të tjerë ideologjikë që kontribuojnë për ta përkufizuar. Njëri
sigurisht jepet nga influenca e darvinizmit. Darvini është sot një
figurë gjerësisht e rivlerësuar në shkencën moderne pikërisht prej
influencës që ka pasur gjatë të gjithë rrugës së psikologjisë të
nëntëqindtës, si dhe mbi biologjinë. Me të fillon një kritikë
sistematike ndaj konceptimit idealist të individit dhe fillon edhe
demonizimi i botës naive për të konceptuar ndërgjegjen. Darvini pohon në
mënyrë eksplicite se diferencat midis njeriut dhe kafshëve janë si
diferenca cilësore, por edhe që përcaktohen në procesin evolutiv, në të
cilin nuk asgjë thelbësisht të re që të futet nga jashtë. Në thelb,
njeriu është kafshë ose bir kafshe dhe Frojdi e ka të qartë në mendje
këtë definicion. Materializmi dhe pozitivizmi i Frojdit e ndjejnë në
mënyrë jo të drejtpërdrejtë, por në mënyrë shumë më evidente, krizën e
konceptimit të individit të gjeneruar nga darvinizmi. Në këtë kuptim,
Frojdi futet në rrugën e hapur nga teoritë darviniane.
Të ndalemi në korpusin frojdian në përgjithësi: si na paraqitet komplesivisht?
Tema dhe problemi i domethënies së veprave të Frojdit është me interes
të jashtëzakonshëm, si dhe shumë kompleks. Në qoftë se shqyrtojmë
korpusin e veprave frojdiane, vërejmë se ai përgjithësisht përmblidhet
në dhjetë vëllime, në të cilat janë veprat e tij me interes
psiko-analitik. Lihen jashtë disa vepra rinore, që nuk janë të
rëndësishme drejtpërsëdrejti për sa i përket psikanalizës. Frojdi ka
shkruar vepra të rëndësishme, duke filluar nga viti 1895, deri në epokën
e vdekjes, deri më 1937-1938; bëhet fjalë për një seri shkrimesh,
punimesh, që qëndrojnë në një hark vitesh mjaft të gjerë. Menjëherë
është për t’u thënë një gjë: opusi zyrtar frojdian nuk përfshin
epistolarin, sepse thjesht nuk është zakon ta bashkosh me shkrimet e
tjera. Epistolarët, që janë me interes të jashtëzakonshëm, janë botuar
vetëm kohët e fundit. Ka shkrime të tjera të Frojdit, në veçanti disa
letra, që akoma nuk janë bërë publike nga ata që janë trashëgimtarët dhe
që ruhen në Shtetet e Bashkuara. Kjo veç të tjerash provokon mjaft
polemika.
Epistolarët, për shembull korrespondenca me Jung apo me Frais, janë të
rëndësishme për sa mund të kapim të formuarin e ideve frojdiane dhe
lindjen e vetë psikanalizës. Pjesë të tjera të epistolarëve janë me
interes më të specializuar, më margjinale, midis të cilëve epistolari
midis Frojdit dhe Ferençit, i cili është botuar kohët e fundit. Shkrimet
e Frojdit janë heterogjene: midis tyre gjejmë shkrime sistematike, punë
të rastësishme, me karakter didaktik dhe shkrime të tjera që nuk u pati
as dëshirën dhe as kohën t’i rilexonte dhe kështu që u botuan në formën
e bocave. Niveli i punimit është shumë i ndryshëm. Për më shumë, është
për t’u vërejtur se nëpërmjet këtyre shkrimeve regjistrojmë një
evolucion në mendimin e Frojdit, por edhe një degëzim, në kuptimin që
disa tema, për shembull konceptimi i mendjes, struktura e mendjes, ajo
që quhet «metapsikologjia» dukshëm modifikohen. Tema të tjera shtohen me
kalimin e kohës në kuadrin e kërkimit të Frojdit; ai është marrë me
tema me interes të jashtëzakonshëm me karakter antropologjik, filozofik e
social, sidomos në dy dekadat e fundit të jetës së tij.
SerGio- Anëtarë i ri
Re: Psikolog të njohur dhe thëniet e tyre .
nga SerGio Tue Jan 18, 2011 6:40 pm
Këto degëzime të mendimit të tij, me karakter jo ngushtësisht
klinik, jo vetëm na ndihmojnë të kuptojmë mendimin e tij më në
përgjithësi, por na japin një kuadër më të qartë të orientimeve të tij.
Frojdi i modifikon idetë e tij; duhet thënë se nganjëherë edhe në
shkrime të vonshme gjenden ide të reja që bashkëjetojnë me të tjera
tashmë të konsoliduara apo deri «të vjetra» e të tejkaluara. Ka shtytje,
prej nga ku mund të deduktohet se Frojdi orientohet gjithnjë e më shumë
drejt konceptimesh psikologjike, të çliruara nga konsiderata të natyrës
shkencore, biologjike e neruologjike. Me fjalë të tjera, në shkrimet e
fundit, ka dhe referime ndaj natyrës biologjike të njeriut dhe aspekteve
të caktuara që Frojdi mendonte se qenë të rëndësishme në raportin midis
trurit dhe funksioneve psikike. Ka në shkrimet e fundit aspekte të
tejkalimit të konceptimeve në mënyrë të dukshme më naive të psikanalizës
si shkencë ekzakte, por, në të njëjtën kohë, ka teza që futen në këtë
konceptim të përgjithshëm; në një prej shkrimeve të fundit Frojdi në
fakt thotë: «Psikanaliza është një shkencë si kimia apo fizika», gjë që
sot e konsiderojmë pak absurde, por që qysh në atë epokë mund të
konsiderohej e diskutueshme.
Mund të na flisni për evolucionin e mendimit frojdian duke ripërshkuar disa etapa qendrore?
Le të fillojmë me veprat frojdiane, të shkruara përpara nëntëqindtës dhe
që hodhën bazat e psikanalizës. Mund të dallojmë jo vetëm në brendësi
të prodhimit frojdian, por edhe midis ngjarjeve të jetës së Frojdit, që
pastaj janë të lidhura ngushtësisht me prodhimin e tij intelektual në
mënyrë më të thjeshtë dhe më skematike, mund ta ndajmë këtë hark kohor,
të jetës, në dhjetëvjeçarë; kemi kështu periudhën që shkon deri më 1900,
dhjetëvjeçarët 1900 – 1910 dhe 1910 – 1920, e kështu me radhë, deri në
fundin e viteve Tridhjetë (Frojdi vdes më 1939). Përpara fundit të
tetëqindtës kemi si një seri shkrimesh në të cilat merr formë ideja
psiko-analitike, ashtu dhe veprën që ndoshta mbetet kryesorja e Frojdit,
domethënë interpretimin e ëndrrave, që botohet saktësisht më 1900-ën.
Duhet kujtuar miqësia midis Frojdit dhe Brojerit, një mjek mik i
Frojdit, katër vjet më i madh në moshë se ai. Me Brojerin merr formë
vepra e parë me interes psiko-analitik, “Studime mbi histerinë”, që
është e periudhës 1892 – 1895. Formimi i Frojdit është thelbësisht
mjekësore: neurologjike dhe psikiatrike. Mund të shikojmë evolucionin e
një karriere që nis nga kërkimet neurologjike laboratorike dhe arrin
deri në interesa ngushtësisht më klinike, domethënë tamam kurative.
Shfaqen kështu çështjet e definicionit të histerisë, e kurimit të
mundshëm të saj, e funksionimit të hipnozës; formulimi i një teorie të
traumës psikike si shkak i hipnozës; formulimi i teorisë sipas së cilës
një traumë e harruar dhe e hequr është shkaku i shqetësimeve histerike.
Ideja që shërimi eventual nga shqetësime histerike kalon nëpërmjet një
mekanizmi «shfryrjeje», implikon bërjen aktive të kujtimit të traumës.
Lindja e psikanalizës ka si bazë pikërisht këtë studim mbi histerinë. Si
pasojë e këtij studimi hapet një diskutim rreth pandërgjegjshmërisë, të
kujt janë forcat që veprojnë në të, nga një pikëpamje klinike,
psikologjike dhe në njëfarë mënyre, edhe neurologjike.
Profesor Xhervis, mund të marrim në shqyrtim në brendësi të prodhimit
frojdian dhjetëvjeçarin e luftës dhe të pasluftës, i cili karakterizohet
nga zhvillimi i teknikës psiko-analitike në kuptimin e vërtetë të
fjalës?
Shkrimet më të rëndësishme mbi teknikën psiko-analitike janë pikërisht
të kësaj periudhe, domethënë të fillimit të dhjetëvjeçarit të dytë.
Është formulimi i konceptit «transfert» dhe i «controtransfert», janë
përshkrimet që Frojdi u jep nxënësve të tij lidhur me mënyrën sesi duhet
ta kryejnë psikanalizën. Bëhet fjalë për një prej trashëgimive të mëdha
të mendimit frojdian për terapinë klinike të shekullit tonë. Siç e dimë
të gjithë, mendimi frojdian ka dhënë kontribute dhe trashëgimi të
diferencueshme; është lëvizja psiko-analitike, e cila është një tërësi
shoqatash private dhe me besim frojdian, që deri pak vite më parë është
zhvilluar në një botë mjaft të pavarur si nga studimet e psikologjisë,
ashtu dhe nga akademitë universitare. Është influenca e Frojdit mbi
kulturën që ndoshta është elementi më i rëndësishëm mbi konceptimin që
njeriu perëndimor i jep vetes (nëse sot flasim për Frojdin, e bëjmë në
thelb për këtë motiv). Është influenca e Frojdit mbi klinikën moderne,
mbi mënyrën për të trajtuar pacientët, mbi mënyrën e konceptimit të
neurozave. Ka disa pika kryesore, që kanë të bëjnë pikërisht me
strukturën e raportit midis terapeutistit dhe pacientit, ose, për ta
thënë më në përgjithësi, midis atij që vihet në rolin e dhënësit të
ndihmës dhe atij që vihet në rolin e marrësit të kësaj ndihme.
Këtu konsideratat e Frojdit kanë një aktualitet dhe një vlerë që nuk e
hasim në aspekte të tjera të mendimit frojdian lidhur me klinikën dhe
terapinë. Në njëfarë mënyre, Frojdi na paralajmëron lidhur me
kompleksitetin e këtij raporti nga një pikëpamje psikologjike. Ai na
thotë se pacienti ose çdo person që kërkon i ndihmë për motive personale
dikujt tjetër, pozicionohet në një botë shpresash e fantazish
respektivisht tjetrit, që është shumë e rëndësishme për gjendjen e tij
psikike dhe që mund të rezultojë e rëndësishme për shërimin e tij
përfundimtar: në thelb, ky është procesi transfert. Subjekti vuajtës
projekton tek mjeku, tek ai që duhet ta ndihmojë, një shpresë
shpëtimtare dhe e vesh deri diku me karakteristikën «magjike» të
plotfuqishmërisë: i projekton afeksionet e tij mbi një figurë të
idealizuar, të tipit prindëror. Gjëja më e interesante është se Frojdi
kupton një problem që pastaj do të ripropozohet në terma të ndryshëm në
një prej shkrimeve të fundit të tij, analizë e mbarueshme dhe analizë e
pambarueshme relativisht faktit se edhe kush jep ndihmë ka problematikat
e veta të pandërgjegjshme.
Kush jep ndihmë, mjeku psikiatër apo psikanalisti, pozicionohet kundrejt
pacientit me një seri shpresash dhe e shikon veten në një optikë të
caktuar. Për shembull, edhe mjeku mund të ketë tendencën për t’u mbajtur
më i fuqishëm sesa është; mund të ndodhë që ai të pranojë një atribuim
të caktuar idealizues ose mund të ketë ndjenja pasigurie, pasi e di që
instrumentet e tij terapeutikë janë më pak efikase sa mendon pacienti. E
gjitha kjo përcakton një seri problemesh psikologjike që janë
veçanërisht të rëndësishëm, Frojdi kupton problemin e «controtransfert»,
domethënë të tematikave psikologjike, të zgjidhura ose jo nga
terapeutisti, edhe pse kjo do të analizohet në të gjithë rëndësinë e saj
vetëm duke filluar nga vitet Pesëdhjetë, domethënë shumë kohë pas
vdekjes së tij.
Le të flasim për vitet e fundit të Frojdit, vite që shkojnë nga 1930 e
prapa. Çfarë refleksionesh i karakterizojnë këto vite të fundit të jetës
së tij?
Vitet njëzet dhe Tridhjetë shikojnë suksesin e psikanalizës në kuadër
kulturor; suksesi i tij para së gjithash është sukses i prozelitizmit,
pasi krijohet Lëvizjen Psiko-analitike. Në këtë periudhë verifikohet
diaspora e madhe e psikanalistëve hebrej në Shtetet e Bashkuara;
nëpërmjet surrealizmit, idetë e Frojdit hyjnë veç të tjerash të bëhen
pjesë e kulturës së pararojës, pjesërisht e kulturës artistike, e
kulturës letrare. E dhënë interesante dhe e rëndësishme është se idetë
psiko-analitike në vitet Njëzet e Tridhjetë pranohen jo vetëm në
brendësi të kulturës në përgjithësi, por sidomos në ambientet kulturore
antikonformiste. Në këtë epokë idetë e psikanalizës shoqërohen shpesh me
idetë e marksizmit, me idetë anarkiste dhe në përgjithësi të gjitha ato
perspektiva ideologjike të bazuara në parime liberale, edhe në fushën e
edukimit të fëmijëve. Në brendësi të evolucionit frojdian meritojnë të
kujtohen një seri shkrimesh të rëndësishme, që kanë të bëjnë me
konceptimin e shoqërisë dhe analizën e neurozës në raport me
qytetërimin.
Frojdi jep një formulim jashtëzakonisht interesant dhe akoma, në disa
aspekte, i pranueshëm. Fillimisht Frojdi theksonte se trajtimi
psiko-analitik në thelb duhej të synonte që të sillte në ndërgjegje
«heqjen» dhe që nga kjo të derivonte shërimi i pacientit. Më pas ai
kupton se pacientët nuk shërohen dhe aq me lehtësi dhe se trajtimi
psiko-analitik duhet të synojë në gjëra të tjera, domethënë thelbësisht
në një ristrukturim të mbrojtjeve të Un-me shumë prej nxënësve të tijit,
në një modifikim aspektesh të caktuara të personalitetit. Në origjinë
të këtij ndryshimi në konceptimin e modaliteteve dhe të finaliteteve të
psikanalizës ka faktorë të ndryshëm, midis të cilëve, ka gjasa,
kontrastet me shumë ish-nxënës të vet. Më 1911 ndodh prishja me Adlerin,
pasuar më 1913 nga prishja me Jungun dhe më pas ajo me Oto Rank e të
tjerëJ. Kemi edhe një rimendim lidhur me urtësinë e psiko-analistit; tek
analizë e mbarueshme dhe analizë e pambarueshme, Fojdi pohon që
psikanalisti nuk duhet të konsiderohet një «dhënës urtësie». Në njëfarë
mënyre duhet të zbresë nga piedestali mbi të cilin vihet me lehtësi dhe
mbi të cilin nganjëherë bie, sepse shpesh «nuk është bartës shëndeti më
të madh mendor se pacientët e tij».
Në disa aspekte, Frojdi është intolerant dhe dogmatik, por në të njëjtën
kohë qe një person thellësisht i ndershëm me veten, sa për t’u
nënshtruar autokritikave të vazhdueshme, të paktën të anshme. Lidhur me
dimensionin e brendshëm dhe qëndrimin e tij ndikojnë ngjarja e nazizmit,
si dhe një gjendje personale pak a shumë e rëndë, domethënë fakti që
për shumë vite me radhë ka vuajtur për shkak të një kanceri në gojë, që
më pas e ka çuar në vdekje. Kujtoj se Frojdi ka vdekur me eutanazi më
1939; ka qenë mjeku i tij që ia ka injektuar një dozë të lartë morfine,
duke ndjekur udhëzimet e sakta të tij. Të mos harrojmë se Frojdi në
vitet e fundit të tetëqindtës përdorte kokainë, me rreziqe të mëdha,
ndoshta edhe me ndonjë pasojë në gjendjen e tij. Në thelb, Frojdi edhe
në këto vite të fundit të jetës së tij, në të cilat kanë ndodhur këto
revizionime, dyzime dhe hidhërime, nga pikëpamja e personalitetit,
konfirmohet si intelektuali i madh tipik i tetëqindtës.
klinik, jo vetëm na ndihmojnë të kuptojmë mendimin e tij më në
përgjithësi, por na japin një kuadër më të qartë të orientimeve të tij.
Frojdi i modifikon idetë e tij; duhet thënë se nganjëherë edhe në
shkrime të vonshme gjenden ide të reja që bashkëjetojnë me të tjera
tashmë të konsoliduara apo deri «të vjetra» e të tejkaluara. Ka shtytje,
prej nga ku mund të deduktohet se Frojdi orientohet gjithnjë e më shumë
drejt konceptimesh psikologjike, të çliruara nga konsiderata të natyrës
shkencore, biologjike e neruologjike. Me fjalë të tjera, në shkrimet e
fundit, ka dhe referime ndaj natyrës biologjike të njeriut dhe aspekteve
të caktuara që Frojdi mendonte se qenë të rëndësishme në raportin midis
trurit dhe funksioneve psikike. Ka në shkrimet e fundit aspekte të
tejkalimit të konceptimeve në mënyrë të dukshme më naive të psikanalizës
si shkencë ekzakte, por, në të njëjtën kohë, ka teza që futen në këtë
konceptim të përgjithshëm; në një prej shkrimeve të fundit Frojdi në
fakt thotë: «Psikanaliza është një shkencë si kimia apo fizika», gjë që
sot e konsiderojmë pak absurde, por që qysh në atë epokë mund të
konsiderohej e diskutueshme.
Mund të na flisni për evolucionin e mendimit frojdian duke ripërshkuar disa etapa qendrore?
Le të fillojmë me veprat frojdiane, të shkruara përpara nëntëqindtës dhe
që hodhën bazat e psikanalizës. Mund të dallojmë jo vetëm në brendësi
të prodhimit frojdian, por edhe midis ngjarjeve të jetës së Frojdit, që
pastaj janë të lidhura ngushtësisht me prodhimin e tij intelektual në
mënyrë më të thjeshtë dhe më skematike, mund ta ndajmë këtë hark kohor,
të jetës, në dhjetëvjeçarë; kemi kështu periudhën që shkon deri më 1900,
dhjetëvjeçarët 1900 – 1910 dhe 1910 – 1920, e kështu me radhë, deri në
fundin e viteve Tridhjetë (Frojdi vdes më 1939). Përpara fundit të
tetëqindtës kemi si një seri shkrimesh në të cilat merr formë ideja
psiko-analitike, ashtu dhe veprën që ndoshta mbetet kryesorja e Frojdit,
domethënë interpretimin e ëndrrave, që botohet saktësisht më 1900-ën.
Duhet kujtuar miqësia midis Frojdit dhe Brojerit, një mjek mik i
Frojdit, katër vjet më i madh në moshë se ai. Me Brojerin merr formë
vepra e parë me interes psiko-analitik, “Studime mbi histerinë”, që
është e periudhës 1892 – 1895. Formimi i Frojdit është thelbësisht
mjekësore: neurologjike dhe psikiatrike. Mund të shikojmë evolucionin e
një karriere që nis nga kërkimet neurologjike laboratorike dhe arrin
deri në interesa ngushtësisht më klinike, domethënë tamam kurative.
Shfaqen kështu çështjet e definicionit të histerisë, e kurimit të
mundshëm të saj, e funksionimit të hipnozës; formulimi i një teorie të
traumës psikike si shkak i hipnozës; formulimi i teorisë sipas së cilës
një traumë e harruar dhe e hequr është shkaku i shqetësimeve histerike.
Ideja që shërimi eventual nga shqetësime histerike kalon nëpërmjet një
mekanizmi «shfryrjeje», implikon bërjen aktive të kujtimit të traumës.
Lindja e psikanalizës ka si bazë pikërisht këtë studim mbi histerinë. Si
pasojë e këtij studimi hapet një diskutim rreth pandërgjegjshmërisë, të
kujt janë forcat që veprojnë në të, nga një pikëpamje klinike,
psikologjike dhe në njëfarë mënyre, edhe neurologjike.
Profesor Xhervis, mund të marrim në shqyrtim në brendësi të prodhimit
frojdian dhjetëvjeçarin e luftës dhe të pasluftës, i cili karakterizohet
nga zhvillimi i teknikës psiko-analitike në kuptimin e vërtetë të
fjalës?
Shkrimet më të rëndësishme mbi teknikën psiko-analitike janë pikërisht
të kësaj periudhe, domethënë të fillimit të dhjetëvjeçarit të dytë.
Është formulimi i konceptit «transfert» dhe i «controtransfert», janë
përshkrimet që Frojdi u jep nxënësve të tij lidhur me mënyrën sesi duhet
ta kryejnë psikanalizën. Bëhet fjalë për një prej trashëgimive të mëdha
të mendimit frojdian për terapinë klinike të shekullit tonë. Siç e dimë
të gjithë, mendimi frojdian ka dhënë kontribute dhe trashëgimi të
diferencueshme; është lëvizja psiko-analitike, e cila është një tërësi
shoqatash private dhe me besim frojdian, që deri pak vite më parë është
zhvilluar në një botë mjaft të pavarur si nga studimet e psikologjisë,
ashtu dhe nga akademitë universitare. Është influenca e Frojdit mbi
kulturën që ndoshta është elementi më i rëndësishëm mbi konceptimin që
njeriu perëndimor i jep vetes (nëse sot flasim për Frojdin, e bëjmë në
thelb për këtë motiv). Është influenca e Frojdit mbi klinikën moderne,
mbi mënyrën për të trajtuar pacientët, mbi mënyrën e konceptimit të
neurozave. Ka disa pika kryesore, që kanë të bëjnë pikërisht me
strukturën e raportit midis terapeutistit dhe pacientit, ose, për ta
thënë më në përgjithësi, midis atij që vihet në rolin e dhënësit të
ndihmës dhe atij që vihet në rolin e marrësit të kësaj ndihme.
Këtu konsideratat e Frojdit kanë një aktualitet dhe një vlerë që nuk e
hasim në aspekte të tjera të mendimit frojdian lidhur me klinikën dhe
terapinë. Në njëfarë mënyre, Frojdi na paralajmëron lidhur me
kompleksitetin e këtij raporti nga një pikëpamje psikologjike. Ai na
thotë se pacienti ose çdo person që kërkon i ndihmë për motive personale
dikujt tjetër, pozicionohet në një botë shpresash e fantazish
respektivisht tjetrit, që është shumë e rëndësishme për gjendjen e tij
psikike dhe që mund të rezultojë e rëndësishme për shërimin e tij
përfundimtar: në thelb, ky është procesi transfert. Subjekti vuajtës
projekton tek mjeku, tek ai që duhet ta ndihmojë, një shpresë
shpëtimtare dhe e vesh deri diku me karakteristikën «magjike» të
plotfuqishmërisë: i projekton afeksionet e tij mbi një figurë të
idealizuar, të tipit prindëror. Gjëja më e interesante është se Frojdi
kupton një problem që pastaj do të ripropozohet në terma të ndryshëm në
një prej shkrimeve të fundit të tij, analizë e mbarueshme dhe analizë e
pambarueshme relativisht faktit se edhe kush jep ndihmë ka problematikat
e veta të pandërgjegjshme.
Kush jep ndihmë, mjeku psikiatër apo psikanalisti, pozicionohet kundrejt
pacientit me një seri shpresash dhe e shikon veten në një optikë të
caktuar. Për shembull, edhe mjeku mund të ketë tendencën për t’u mbajtur
më i fuqishëm sesa është; mund të ndodhë që ai të pranojë një atribuim
të caktuar idealizues ose mund të ketë ndjenja pasigurie, pasi e di që
instrumentet e tij terapeutikë janë më pak efikase sa mendon pacienti. E
gjitha kjo përcakton një seri problemesh psikologjike që janë
veçanërisht të rëndësishëm, Frojdi kupton problemin e «controtransfert»,
domethënë të tematikave psikologjike, të zgjidhura ose jo nga
terapeutisti, edhe pse kjo do të analizohet në të gjithë rëndësinë e saj
vetëm duke filluar nga vitet Pesëdhjetë, domethënë shumë kohë pas
vdekjes së tij.
Le të flasim për vitet e fundit të Frojdit, vite që shkojnë nga 1930 e
prapa. Çfarë refleksionesh i karakterizojnë këto vite të fundit të jetës
së tij?
Vitet njëzet dhe Tridhjetë shikojnë suksesin e psikanalizës në kuadër
kulturor; suksesi i tij para së gjithash është sukses i prozelitizmit,
pasi krijohet Lëvizjen Psiko-analitike. Në këtë periudhë verifikohet
diaspora e madhe e psikanalistëve hebrej në Shtetet e Bashkuara;
nëpërmjet surrealizmit, idetë e Frojdit hyjnë veç të tjerash të bëhen
pjesë e kulturës së pararojës, pjesërisht e kulturës artistike, e
kulturës letrare. E dhënë interesante dhe e rëndësishme është se idetë
psiko-analitike në vitet Njëzet e Tridhjetë pranohen jo vetëm në
brendësi të kulturës në përgjithësi, por sidomos në ambientet kulturore
antikonformiste. Në këtë epokë idetë e psikanalizës shoqërohen shpesh me
idetë e marksizmit, me idetë anarkiste dhe në përgjithësi të gjitha ato
perspektiva ideologjike të bazuara në parime liberale, edhe në fushën e
edukimit të fëmijëve. Në brendësi të evolucionit frojdian meritojnë të
kujtohen një seri shkrimesh të rëndësishme, që kanë të bëjnë me
konceptimin e shoqërisë dhe analizën e neurozës në raport me
qytetërimin.
Frojdi jep një formulim jashtëzakonisht interesant dhe akoma, në disa
aspekte, i pranueshëm. Fillimisht Frojdi theksonte se trajtimi
psiko-analitik në thelb duhej të synonte që të sillte në ndërgjegje
«heqjen» dhe që nga kjo të derivonte shërimi i pacientit. Më pas ai
kupton se pacientët nuk shërohen dhe aq me lehtësi dhe se trajtimi
psiko-analitik duhet të synojë në gjëra të tjera, domethënë thelbësisht
në një ristrukturim të mbrojtjeve të Un-me shumë prej nxënësve të tijit,
në një modifikim aspektesh të caktuara të personalitetit. Në origjinë
të këtij ndryshimi në konceptimin e modaliteteve dhe të finaliteteve të
psikanalizës ka faktorë të ndryshëm, midis të cilëve, ka gjasa,
kontrastet me shumë ish-nxënës të vet. Më 1911 ndodh prishja me Adlerin,
pasuar më 1913 nga prishja me Jungun dhe më pas ajo me Oto Rank e të
tjerëJ. Kemi edhe një rimendim lidhur me urtësinë e psiko-analistit; tek
analizë e mbarueshme dhe analizë e pambarueshme, Fojdi pohon që
psikanalisti nuk duhet të konsiderohet një «dhënës urtësie». Në njëfarë
mënyre duhet të zbresë nga piedestali mbi të cilin vihet me lehtësi dhe
mbi të cilin nganjëherë bie, sepse shpesh «nuk është bartës shëndeti më
të madh mendor se pacientët e tij».
Në disa aspekte, Frojdi është intolerant dhe dogmatik, por në të njëjtën
kohë qe një person thellësisht i ndershëm me veten, sa për t’u
nënshtruar autokritikave të vazhdueshme, të paktën të anshme. Lidhur me
dimensionin e brendshëm dhe qëndrimin e tij ndikojnë ngjarja e nazizmit,
si dhe një gjendje personale pak a shumë e rëndë, domethënë fakti që
për shumë vite me radhë ka vuajtur për shkak të një kanceri në gojë, që
më pas e ka çuar në vdekje. Kujtoj se Frojdi ka vdekur me eutanazi më
1939; ka qenë mjeku i tij që ia ka injektuar një dozë të lartë morfine,
duke ndjekur udhëzimet e sakta të tij. Të mos harrojmë se Frojdi në
vitet e fundit të tetëqindtës përdorte kokainë, me rreziqe të mëdha,
ndoshta edhe me ndonjë pasojë në gjendjen e tij. Në thelb, Frojdi edhe
në këto vite të fundit të jetës së tij, në të cilat kanë ndodhur këto
revizionime, dyzime dhe hidhërime, nga pikëpamja e personalitetit,
konfirmohet si intelektuali i madh tipik i tetëqindtës.
SerGio- Anëtarë i ri
Faqja 2 e 2 • 1, 2
Similar topics» Dallimi Psikiatër – Psikolog
» Kodet më të njohur të pazgjidhur
» Sindroma Williams, duhet njohur menjëherë
» Fëmijët dhe temperamenti i tyre
» E ngritën në këmbë qytetin me lojën e tyre
» Kodet më të njohur të pazgjidhur
» Sindroma Williams, duhet njohur menjëherë
» Fëmijët dhe temperamenti i tyre
» E ngritën në këmbë qytetin me lojën e tyre
Faqja 2 e 2
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi