Ilaqe antimaniake

[Juѕт٠]

Ilaqe antimaniake

Crregullimi bipolar eshte e karakterizuar me ndryshime ciklike te gjendjes shpirterore: lartesia (mania)/ ulje (depresioni) ekstreme. Ndryshimi i ndjenjave varet nga personi. Tek disa ndryshon nga dita ne dite, tek disa te tjere kjo merr disa muaj.

Kur njerezit kane nje episod manik, mund te jene teper aktive, flasin shume, kane shume energji dhe u nevojiten me pak ore gjumi se sa flejne normalisht. Ne bisede, ata mund te ndryshojne subjektin shume shpejt, sikur nuk po munden ti shprehin mendimet e tyre me shpejtesi te mjaftueshme. Zakonisht, ata nuk munden te kushtojne vemendje per shume kohe, dhe mund te hutohen shume lehte. Ndo nje here, disa njerez jane teper te merzitur ose gjaknxehte, dhe mund te kene ide te gabuara per poziten apo rendesine e tyre ne bote. Mund te jene teper te gezuar dhe plot me skema dhe plane qe mund te perfshijne vendime biznesi apo romantike. Shume here tregojne gjykime teper te dobeta kur marrin vendime. Mania e pa-trajtuar, mund te keqesohet ne gjendje psikotike.

Ne nje cikel te depresionuar, nje person mund te ndihet shume keq; mund te kete probleme te perqendrohet, mund te jene te lodhur (pa energji), me mendime ose veprime te ngadalta; ndryshime ne oreks ose gjum (zakonisht flejne ose hajne me shume); ndjenja te pashpresa, pavlefshmerie, me faj, dhe ndo nje here, mendime per vetevrasje.

Lithium

- ilaci i pare qe perdoret per te trajtuar crregullimin bipolar
- barazon ndjenjat manike apo te depresionuara
- eshte nje ilac qe vazhdon te jepet gjithnje (jo vetem kur pacienti eshte manik apo i depresinuar)
- edhe pse pakeson simptomat e crregullimit bipolar brenda 5-14 dite, mund te marri jave ose disa muaj deri sa kjo semundje te jete nen kontroll
- ilace antipsikotike merren ndo nje here per te pakesuar simptomat manike ne ditet e para, deri sa lithium te marri efekt
- antidepressants mund t'i shtohen lithiumit kur pacienti te jete ne fazen e depresionuar
- n.q.s. jepen ne mungesen e lithium ose nje ilac tjeter qe stabilizon ndjenjat, antidepressants mund ta bejne pacientin manik
- fatkeqesisht, lithium mund te mos i ndihmoje disa njerez me semundjen bipolare
- reagimi i trajtimit me lithium ndryshon me c'do njeri, keshtu qe nuk mund te parashikohet
- analizat e gjakut (rregullisht) jane nje pjese e rendesishme e trajtimit me lithium (n.q.s. eshte dhene shume pak, lithium nuk do kete efekt, por n.q.s. shume i eshte dhene pacientit, disa efekte anesore mund te ndodhin)

Efektet anesore te lithium

- lodhje
- te qenet i pergjumur
- pafuqi
- dridhje dore
- shtim i etjes & urinimit
- ngritje peshe

Per frike te komplikimeve, doktorret mund te mos i japin pacientit lithium n.q.s. pacienti ka probleme me zemren, veshkat, tiroid, epilepsi ose demtim truri. Grate qe duan te mbeten shtatzane duhet te dijne qe lithium ngren perqindjen e problemeve te femijes ne lindje. Nje mbidoze te lithium mund te jete jete-kercenuese. Njerezit qe marrin lithium, duhet ti tregojne c'do doktorri (perfshij densitet) per te gjitha ilacet qe po marrin.

Anticonvulsants

- nje tjeter menyre si te trajtosh simptomat manike
- trajton krizat

(.1.) Depakote trajtimi i pare alternativ per njerezit me crregullim bipolar
- divalproex sodium

Efektet anesore te Depakote

- dhimbje koke
- shikim dyfish
- marramendje
- ankth
- hutim

Analiza te melcise jane te domosdoshme perpara se te filloni terapine dhe c'do 6 muaj me pas.
(.2.) Tegretol
- carbamazepine
(.3.) Lamictal
- lamotrigine
(.4.)Neurontin
- gabapentin
(.5.) Topamax
- topiramate

Ilace antidepresive (qetesues)

- Per me shume informacion mbi depresionin, mund te shikonin temen
- doktorri zgjedh antidepressant duke u nisur nga simptomat e pacientit
- ilacet duhen marre per te pakten 6-8 jave perpara se kene efekt
- n.q.s. pacienti ka pak ose asnje ndryshim me simptomat e depresionit pas 6-8 javesh, doktorri mund t'i japi ose shtoje nje ilac tjeter si p.sh. lithium

MAOI monoamine oxidase inhibitors
- ilac qetesues qe ndihmon njerezit e depresionuar te cilet nuk reaguan prej ilaceve te tjera qetesuese
- gjithashtu perdoren per te trajtuar crregullimin bipolar

MAOIs qe perdoren per trajtimin e depresionit jane:
(.1.) Nardil
- phenelzine
(.2.) Parnate
- tranylcypromine
(.3.) Marplan
- isocarboxazid

Njerezit qe perdorin keto 3 MAOIs kane frenime ushqimesh te caktuar. Ky fakt i ka ndaluar shume njerez prej perdorjes se ketyre ilaceve. SSRI selective serotonin reuptake inhibitors

SSRIs qe perdoren per trajtimin e depresionit jane:
(.1.) Prozac
- fluoxetine
(.2.) Zoloft
- sertraline
(.3.) Luvox
- fluvoxamine
(.4.) Paxil
- paroxetine
(.5.) Celexa
- citalopram

Efekte anesore te ilaceve qetesues
- goja e thate
- kapsllek
- probleme te fishkezes se urines
- probleme seksuale
- shikim jo i paster
- marramendje
- te qenet i pergjumur
- rrahja e zemres e shtuar

Ilacet e reja (perfshij SSRIs) kane efekte anesore te ndryshme, si p.sh.:

- probleme seksuale
- dhimbje koke
- mund te ndihesh sikur te vjen te peshtjelle apo perzjerje
- nervozim & pagjumesi
- agjitacion (trazim)
- secila prej ketyre efekteve anesore mund te perforcohen n.q.s. nje SSRI eshte kombinuar me ilace te tjera si MAOI. Doktorri duhet te pajisi pacientin me nje liste te ushqimeve qe nuk i lejohen. MAOIs nuk duhen kombinuar me ilace te tjera qetesuese, sidomos SSRIs. Ilacet nuk duhen perziere me ilace te tjera pa lejen e doktorrit, dhe nuk duhen huazuar nga dikush tjeter. Doktorret (ose cdokush tjeter qe mund t'ju japi ilace si p.sh. dentistet) duhet te jene ne dijeni per llojin dhe dozen e ilaceve qe po merrni. Disa njerez mund te jene teper te dhene pas ilaceve qe po marrin, keshtu qe nuk mund ta lejne menjehere. Doktorret keshillojne qe keta njerez te marrin gjithnje e me pak prej ketyre ilave, gradualisht, deri sa mos u duhet me.